جستجوی پیشرفته
بازدید
16509
آخرین بروزرسانی: 1399/10/29
خلاصه پرسش
آثار مثبت و سازنده فضایل اخلاقی از جمله گشاده¬رویی چیست؟
پرسش
آثار مثبت و سازنده برای کسی که دارای فضایل اخلاقی است، چیست؟
پاسخ اجمالی

اخلاق پسندیده، مجموعه‌اى از فضایل انسانى است که انسان را زینت بخشیده، به رستگارى می‌رساند. این فضایل اخلاقی را می‌توان به طور کلی به سه دسته تقسیم کرد:

الف) فضایلى که در ارتباط با خدا مطرح است؛ مانند اهمیت دادن به نماز، دعا، ذکر، پرهیز از ریا، خوف و رجا.

ب) فضایلى که در ارتباط با خود انسان مطرح است؛ مانند نظم و انضباط در کارها، غنیمت شمردن فرصت‌ها، پرهیز از بیهوده‌گویی.

ج) فضایلى که در ارتباط با دیگران مطرح است؛ مانند تواضع، راستى و راست‌گویى، برادرى و اتحاد، مردم‌دارى، امانت‌دارى، رعایت حقوق پدر و مادر.[1]

هرکدام از سه دسته‌ی اخلاق پسندیده و فضایل اخلاقی، آثار و فواید مثبت و ارزنده‌اى در سعادت دنیوى و اخروى انسان دارند که در منابع اخلاق اسلامی به طور مفصّل به آنها پرداخته شده است.

در این‌جا به به طور خلاصه و فهرست‌وار به برخی از آثار مثبت و نیک فضایل اخلاقی در آدمی از نگاه آیات و روایات پرداخته می‌شود:

یک. قرآن کریم تهذیب نفس و کسب ملکات اخلاقى را با اهمیت شمرده است، به‏گونه‌اى که اگر کسى در قیامت، از فضایل اخلاقى برخوردار نباشد، روى سعادت را نخواهد دید: «یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ الَّا مَنْ اتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلیمٍ»؛[2] روزى که هیچ مال و فرزندى سود نمی‌دهد، مگر کسى که دلى پاک به سوى خدا بیاورد.

دو. قرآن کریم اخلاق حسنه و تهذیب نفس را مایه‌ی رستگارى آدمى و رذایل و گناهان را موجب خُسران و زیان انسان می‌شمارد: «قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها»؛[3] که هر کس خود را تزکیه کرد، رستگار گشت، و هر کس خود را با گناه آلوده ساخت، زیان‌کار شد.

یکی از نمونه‌های دسته‌ی سوم فضایل اخلاقی، «گشاده‌رویی و اخلاق نیک» است که مانند بسیارى از فضایل اخلاقى دیگر، علاوه بر داشتن حُسن ذاتى در نظر دین، فرد و فطرت آدمى، از پیامدهاى نیکویى نیز برخوردار است؛ از جمله به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

  1. زدودن کینه‌ها: در معاشرت‌ها و داد و ستدهاى کارى و اجرایى، ممکن است برخى کدورت‏ها در میان افراد بروز کند که چندان خوشایند نباشد، بهترین ابزار مبارزه با این‌گونه کدورت‌ها، گشاده‌رویى است. رسول اکرم(ص) در این‌باره مى‏فرماید: «حُسْنُ الْبِشْرِ یَذْهَبُ بِالسَّخیمَةِ»؛[4] خوش‌رویى، کینه را می‌زداید.
  2. جلب محبت خدا و مردم‏: هر انسانی، به اکسیر گرانب‌هاى محبت از جانب خدا و بندگان مؤمن او نیازمند است. این پدیده ارزشمند در سایه گشاده‌رویى به دست می‌آید. حضرت امام باقر(ع) می‌فرماید: «صَنِیعُ الْمَعْرُوفِ وَ حُسْنُ الْبِشْرِ یُکْسِبَانِ الْمَحَبَّةَ وَ یُقَرِّبَانِ مِنَ اللَّهِ وَ یُدْخِلَانِ الْجَنَّة»؛[5] نیکوکارى و خوش‌رویى، محبّت‌آفرین‌اند، انسان را به خدا نزدیک و داخل بهشت می‌کنند.
  3. زدودن لغزش‌ها: امام صادق‌(ع) فرمود: «انَّ الْخُلْقَ الْحَسَنَ یَمیثُ الْخَطیئَةَ کَما تَمیثُ الشَّمْسُ الْجَلیدَ»؛[6] همانا خوش‌خُلقى گناه را ذوب می‌کند، چنان‌که خورشید یخ را ذوب می‌کند.
  4. آسانى حساب: امام علی(ع) فرمود: «... وَ حَسِّنْ خُلُقَکَ یُخَفِّفِ اللَّهُ حِسَابَک‏»؛[7] خلق خود را نیکو گردان تا خداوند حساب تو را [در قیامت] آسان گیرد.
  5. امام صادق(ع) فرموده است: «الْخُلُقُ الْحَسَنُ جَمَالٌ فِی الدُّنْیَا وَ نُزْهَةٌ فِی الْآخِرَةِ وَ بِهِ کَمَالُ الدِّینِ وَ الْقُرْبَةُ إِلَى اللَّهِ تَعالی»؛[8]‏ اخلاق نیک و پسندیده؛ جمال و زیبایی در دنیا و گشایش و خوشى در آخرت است، و با آن آیین و دین هر کسى کامل می‌گردد، و موجب کمال انسان و قرب او به پروردگار متعال است».

خلاصه: فضایل و کمالات اخلاقی، آثار ارزنده‌اى در سعادت دنیوی و اخروی انسان دارد. هر کس مى‏خواهد، به سعادت ابدى، دست یابد، لازم است که صفحه دلش را از رذایل اخلاقى و اخلاق ناپسند پاک کرده، فضایل اخلاقى را جایگزین آن نماید.


[1]. یوسفیان، نعمت الله، اخلاق اسلامى، ج 1، ص 39، قم، اداره آموزش‌هاى عقیدتى سیاسى نمایندگى ولى فقیه در سپاه، چاپ اول، 1376ش.

[2]. شعراء، 88 – 89.

[3]. شمس، 9 – 10.

[4].  ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 45، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق.

[5].  محدث نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 12، ص 344، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ اول، 1408ق.

[6]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 100، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[7]. شیخ صدوق، أمالی، ص 210، تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376ش. 

[8]. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 8، ص 449.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود