جستجوی پیشرفته
بازدید
22509
آخرین بروزرسانی: 1402/11/03
خلاصه پرسش
نماز استغاثه به حضرت زهراء(س) چگونه خوانده می‌شود؟ آیا در روایتی توصیه شده است که در سجده، حضرت زهرا(س) را مخاطب قرار دهیم؟ آیا این شرک نیست؟
پرسش
آیا در روایتی توصیه شده است که در سجده، حضرت زهرا(س) را مخاطب قرار دهیم؟ آیا این شرک نیست؟
پاسخ اجمالی

از امام صادق‌(ع) در مورد چگونگی انجام نماز استغاثه به حضرت زهرا(س) سؤال شد، و امام(ع) چنین فرمود:

به هنگام حاجت و بروز مشکلات به فاطمه(س) متوسل شوید. ابتدا دو رکعت نماز به جاى آورید و پس از سلام، سه مرتبه تکبیر بگویید. بعد از آن تسبیحات فاطمه زهرا(س) را به جاى آورید، سپس سجده کرده، صد مرتبه بگویید: «یا مولاتی فاطمة أغیثینى». بعد سمت راست صورت خود را بر زمین گذارید و صد مرتبه همان ذکر را بگویید. و بعد سمت چپ صورت را بر زمین گذارید و همان را می‏گویید. بار دیگر سجده نموده همان ذکر را صد و ده مرتبه دیگر بر زبان می‌‏آورید، و پس از آن حاجت‌هاى خود را از خداوند طلب می‌‏کنید.

 
پاسخ تفصیلی

مفضّل از امام صادق‌(ع) نقل می‌کند: «هرگاه خواسته‌ای در پیش گاه پروردگار داشتی و استجابت آن خواسته، از نیازهای ضروری تو بود، دو رکعت نماز گذاشته و هنگامی که سلام آن‌را دادی، سه بار تکبیر گفته و تسبیح حضرت زهرا(س) را انجام داده، سپس به سجده برو و صدبار بگو: یا مولاتی فاطمة أغیثینی ای بانوی من فاطمه! به دادم برس. سپس صورت راست خود را بر زمین گذاشته همین عبارت را تکرار کن و سپس دوباره به سجده رفته، بعد از صد و ده بار تکرار مجدد، خواسته خود را از خدا بخواه که پروردگار، آن‌را برآورده خواهد کرد»:

«رَوَى الْمُفَضَّلُ بْنُ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ إِذَا کَانَتْ لَکَ حَاجَةٌ إِلَى اللَّهِ وَ ضِقْتَ بِهَا ذَرْعاً فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا سَلَّمْتَ کَبِّرِ اللَّهَ ثَلَاثاً وَ سَبِّحْ تَسْبِیحَ فَاطِمَةَ ثُمَّ اسْجُدْ وَ قُلْ مِائَةَ مَرَّةٍ یَا مَوْلَاتِی فَاطِمَةُ أَغِیثِینِی ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْمَنَ عَلَى الْأَرْضِ وَ قُلْ مِثْلَ ذَلِکَ ثُمَّ عُدْ إِلَى السُّجُودِ وَ قُلْ ذَلِکَ مِائَةَ مَرَّةٍ وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ اذْکُرْ حَاجَتَکَ فَإِنَّ اللَّهَ یَقْضِیهَا».[1]

این روایت مقطوع است و تمام راویان آن تا مفضل بن عمر ذکر نشده است و این خود ضعفی در سند حدیث به شمار می رود.

اما مفضل بن عمر که از اصحاب امام صادق و امام کاظم(ع) به شمار می‌رود، در کتب شیعه روایات بسیاری را از آن دو امام نقل کرده است. کتاب توحید مفضل که از دیرباز در مباحث کلامی، مورد توجه و استناد بسیاری از متکلمان واقع شده است، از امام صادق(ع) و به روایت مفضل در مباحث اعتقادی و کلامی نگاشته شده است.

شیخ طوسی او را از ممدوحین می‌داند.[2] شیخ مفید وی را از اصحاب و یاران خاص، نزدیک و مورد اعتماد امام صادق(ع) و از فقهای صالحی که از آن امام روایت نقل کرده است، می‌شمرد.[3] تا آن‌جا که در میان راویان و به هنگام اختلاف اهل حدیث، مرجع حل اختلاف اهل کوفه بود و در بسیاری روایات، مورد تأیید امام نیز قرار گرفته و از او تمجید می‌شود. در طرف مقابل بزرگانی؛ مانند نجاشی[4] و ابن غضائری[5] نیز او را فاسد المذهب شمرده و در وثاقت او تشکیک کرده‌‌اند. روایاتی نیز در ذم او وارد شده است.

بر اساس تحقیق باید گفت: روایاتی که در مذمت او وارد شده است، یا ضعیف هستند و یا حمل بر تقیّه می‌شوند و در مقابل روایاتی که در مدح و تمجید او وارد شده‌اند و بعید نیست که تواتر اجمالی داشته باشند، توان مقاومت ندارند.[6] از این‌رو؛ با توجه به نظر بسیاری از بزرگان؛ مانند شیخ مفید و شیخ طوسی، اعتنایی به قول نجاشی نشده و مفضل بن عمر به عنوان یکی از یاران مورد وثوق امام شمرده می‌شود. چنانچه بسیاری از بزرگان علم رجال، مانند آیت الله خویی نیز همین نظر را اختیار کرده‌‌اند.[7]

اما در مورد دلالت و معنای حدیث باید گفت: آنچه که در بسیاری از احادیث مورد مذمت واقع شده است، سجده بر غیر خداوند است؛ اما توسل به پیامبران و امامان معصوم(ع) و طلب شفاعت از آنان از مسلمات شیعه بوده و به هیچ وجه شرک شمرده نمی‌شود.[8]

در این حدیث نیز آنچه از روایت استنباط می‌شود، این است که حاجت از خدا است؛ نماز برای خدا است؛ تسبیحات فاطمه زهرا(س) نیز که تکبیر و حمد و تسبیح خدا است؛ سجده‌ای هم که پس از نماز است برای خدا است؛ تنها چیزی‌ که هست در این سجده، حضرت فاطمه(س) مورد خطاب واقع شده و شفیع قرار داده می‌‌شود، نه این‌که ایشان مورد سجده واقع شود. در نهایت هم در همین روایت تصریح شده است که این خداوند است که حاجتت را می‌‌دهد! از این‌رو؛ هیچ دلیلی بر شرک در این نماز وجود ندارد.

در مورد خطاب قرار دادن غیر خدا در سجده نیز اشکالی وارد نیست؛ چنانچه در خود نماز هم که به عنوان عبادتی خاص برای شخص پروردگار است و نماز برای غیر خداوند جایز نیست، پیامبر اکرم(ص) و بندگان صالح خداوند مورد خطاب قرار می‌‌گیرند و بر آنها درود و سلام فرستاده می‌‌شود. شیعه و اهل‌سنت گفتن «السلام علیک أیها النبی و رحمة الله و برکاته، السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» را در تشهد و سلام نماز جایز می‌دانند.


[1]. کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی، البلد الامین و الدرع الحصین، ص 159، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1418ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 99، ص254، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.

[2]. طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج 7، ص278، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407ق؛ طوسی، محمد بن حسن، الغیبة، ص346، قم، دار المعارف الاسلامیه، 1411ق.

[3]. شیخ مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص216، قم، کنگره شیخ مفید، 1413ق.

[4]. نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص416، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1365ش.

[5]. واسطی بغدادی، احمد بن حسین، الرجال بابن الغضائری، ص87، قم، دار الحدیث، 1364ش.

[6]. برای مشاهده کامل روایاتی که در مدح یا ذم مفضل بن عمر وارد شده رجوع کنید: خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج 18، ص 292، مدخل «المفضل بن عمر أبو عبدالله».

[7]. معجم رجال الحدیث، ج 18، ص 303.

[8]. جهت بررسی و اثبات مفاهیم توسل و شفاعت ر. ک: پرسش‌های [350]، [590]، [10041].

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود