جستجوی پیشرفته
بازدید
28645
آخرین بروزرسانی: 1391/02/23
 
کد سایت fa13744 کد بایگانی 14026 نمایه غفلت از یاد خدا و همنشینی با شیطان
طبقه بندی موضوعی تفسیر
اصطلاحات غفلت
گروه بندی اصطلاحات سرفصل‌های قرآنی
خلاصه پرسش
چگونه ممکن است غافل شدن از یاد خدا، انسان را همنشین شیطان کند؟
پرسش
خداوند در قرآن کریم و در آیه 36 سوره زخرف می فرماید: "و هر کس از یاد خدا غافل شود شیطانی برای او می گماریم تا همنشین او شود". این چگونه ممکن است که خدای رحمان فقط به علت یک اشتباه انسان شیطانی برای او قرار دهد تا همراه او شود؟
پاسخ اجمالی

آیه مطرح شده در پرسش، معنایش این است که نتیجه سرپیچی از دستورات الاهی و غفلت از یاد خداوند در مسیر زندگی، همراهی شیطان را به دنبال دارد، و روی گردانی از یاد خدا تنها یک اشتباه و گناه کوچک نیست، بلکه موضوعی است که به دلیل گناهان کوچک و بزرگ در طول زمان حاصل می شود. به بیان دیگر، غافل شدن از یاد خدا بر اثر ارتکاب گناهان، نتیجه طبیعی اش فاصله از خدا و همنشینی با شیطان است که با رحمانیت خداوند تضادی ندارد.

پاسخ تفصیلی

در این ارتباط باید توجه داشت که مراد از آیه این نیست که خداوند به سبب یک اشتباه انسان، شیطانی را همراه او کند، خداوند در این سوره می فرماید: "وَ مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرین‏"؛[1] مراد از "ذکر" در این آیه قرآن است.[2] بنابر این معنای آیه چنین می شود که هر کس از یاد خدا و دستورات و احکام قرآن روی برگرداند و به آن عمل نکند، شیطانی همراه او شود. امام علی (ع) در تفسیر این آیه می فرمایند: هر کس به گناه آلوده شود، از یاد خدا رو گردان می شود، و هر که از آن کس که خدا به طاعتش فرمان داده پیروی نکند، شیطانى برایش مشخص شود که پیوسته قرین او باشد.[3]

با توجه به این تفسیر امیر المؤمنین(ع) بدیهی است که دوری از یاد خدا تنها یک اشتباه نیست، تا قرین نمودن شیطان با رحمانیت خداوند در تضاد باشد، بلکه این موضوع در بستر زمانی طولانی و بعد از انجام گناهان فراوان برای انسان حاصل می شود.

در تفسیر نمونه در شرح این آیه چنین آمده است:

آنجا که در آیات پیشین سخن از دنیاپرستانى بود که همه چیز را بر معیارهاى مادى ارزیابى مى‏کنند، در آیات مورد بحث از یکى از آثار مرگبار دلبستگى به دنیا که بیگانگى از خدا است سخن مى‏گوید. مى‏فرماید: "ر کس از یاد خدا روگردان شود شیطانى را به سراغ او مى‏فرستیم، و همواره با او قرین خواهد بود"! "وَ مَنْ یَعْشُ[4] عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ".[5]

آرى غفلت از ذکر خدا و غرق شدن در لذات دنیا، و دلباختگى به زرق و برق آن، موجب مى‏شود که شیطان بر انسان مسلط شود و همواره قرین او باشد، و رشته‏اى در گردنش افکنده،" مى‏برد هر جا که خاطرخواه او است"! بدیهى است جاى این ندارد که کسى تصور جبر از این آیه کند؛ چرا که این نتیجه اعمالى است که خود آنها انجام داده‏اند. به ویژه غرق شدن در لذات دنیا و آلوده شدن به انواع گناهان، نخستین‏ تأثیرش این است که پرده بر قلب و چشم و گوش انسان مى‏افتد، او را از خدا بی گانه مى‏کند، و شیاطین را بر او مسلط مى‏سازد، و تا آن جا ادامه مى‏یابد که گاهى راه بازگشت به روى او بسته مى‏شود؛ چرا که شیاطین و افکار شیطانى از هر سو او را احاطه مى‏کنند، و این نتیجه عمل خود انسان است هر چند نسبت آن به خداوند نیز به عنوان "مسبب الاسباب" بودن صحیح مى‏باشد، این همان چیزى است که در آیات دیگر قرآن به عنوان "تزیین شیطان" «فَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُمْ»،[6] یا ولایت شیطان «فَهُوَ وَلِیُّهُمُ الْیَوْمَ»،[7] تعبیر شده است.

قابل توجه این که عبارت " نُقَیِّضْ" با توجه به مفهوم لغوى آن، هم دلالت بر استیلاء شیاطین دارد، و هم قرین بودن آنها، در عین حال جمله " فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ" بعد از آن آمده تا این معنا را تأکید کند که شیاطین از این گونه افراد هرگز جدا نمى‏شوند! تعبیر به "رحمان" اشاره لطیفى است به این که آنها چگونه از خدایى که رحمت عامش همگان را فراگرفته روى‏گردان مى‏شوند، و از یاد او غافل مى‏گردند؟.

آیا چنین کسانى جز این سرنوشتى مى‏توانند داشته باشند که همنشین شیاطین، و محکوم فرمان آنها شوند.

در ضمن بعضى از مفسران احتمال داده‏اند که "شیاطین" در این جا معناى وسیعى دارد که حتى شیاطین انس را شامل مى‏شود، و آن را اشاره به "رؤسا و سردمداران ضلالت" دانسته‏اند که مستولى و مسلط بر غافلان از یاد خدا مى‏شوند و با آنها قرین هستند، و این توسعه بعید نیست‏.[8]



[1] زخرف، 36.

[2] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 9، ص 74، انتشارات ناصر خسرو، تهران،1372 ش.

[3] صدوق، محمد بن علی، الخصال، ج 2، ص 634، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1403 ق.

[4] یعش "از ماده" عشو" (بر وزن نشر) هنگامى که با" الى" متعدى شود (عشوت الیه) به معناى هدایت یافتن به وسیله

چیزى است با چشمانى ضعیف، هنگامى که با "عن" متعدى شود (عشو عنه) به معناى اعراض کردن و رویگردان شدن از چیزى است، و در آیه مورد بحث منظور همین است (لسان العرب ماده عشو).

[5] "نقیض" از ماده "قیض" (بر وزن فیض) در اصل به معناى پوست روى تخم مرغ است، سپس به معناى مستولى ساختن چیزى بر چیز دیگر آمده.

[6] نحل، 63.

[7] نحل، 63.

[8] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 21، ص 64، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374ش.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود