جستجوی پیشرفته
بازدید
16519
آخرین بروزرسانی: 1402/09/24
خلاصه پرسش
سیستم تحصیلی در مدارس دینی ایران چگونه است؟
پرسش
یکی از شنوندگان رادیو بنگلا خواسته است بداند سیستم تحصیلی در مدارس دینی ایران چگونه است؟
پاسخ اجمالی

امروزه شیوه تحصیل در حوزه های علمیه در ایران اینگونه است که دانش‏آموزان پس از تکمیل دوره اول یا دوم متوسطه (دیپلم) به حوزه ملحق می‌‏گردند و در دوران تحصیل خود، مراحل دروس مقدماتى (صرف و نحو زبان عربى، معانى و بیان و منطق)، سطح(اصول و فقه و فلسفه)، و دروس جنبى (عنوان عقاید، تفسیر، اقتصاد، ملل و نحل، علوم قرآن، اخلاق ،زبان های خارجی،آشنایی با کامپیوتر و ...)، خارج(اصول و فقه اجتهادی)، دروس تخصصى (تفسیر، کلام، تبلیغ و ...) را به ترتیب می گذرانند.

پاسخ تفصیلی

شیوه تحصیل در حوزه های علمیه ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل نظام جمهوری اسلامی و افزایش چشمگیر شمار داوطلبان تحصیل در حوزه ها و مدارس دینی به این نحو است که دانش‏آموزان پس از تکمیل دوره اول یا دوم متوسطه (دیپلم) به حوزه ملحق می‌‏گردند.

 

با ورود به حوزه علمیه در دوران تحصیل خود، مراحل دروس مقدماتى، سطح، خارج، دروس تخصصى و دروس جنبى) را پشت‏سر می‌‏گذارد. ابتدا، این مراحل را به طور اجمال بیان می کنیم:

 

1) دروس مقدماتى:

 

شامل صرف و نحو زبان عربى، معانى و بیان و منطق است که هدف اصلى از این درس‏ها، تسلط طلاب به «زبان قرآن‏» می‌‏باشد و این مرحله در حکم کلید فهم معارف اسلام است، چرا که احادیث و سنت پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) به همین زبان است.1 این دوره بین سه تا چهار سال به طول مى‏انجامد.

 

2) دروس سطح:

 

شامل علم اصول و فقه است. در اصول معمولاً کتاب‏هاى معالم، اصول الفقه، رسائل و کفایه و در فقه کتاب‏هاى لمعه و مکاسب مورد توجه قرار گرفته است.

 

البته در بعضى از حوزه‌‏ها کتاب‏هاى دیگرى نیز براى تدریس استفاده می‌‏شود. هدف عمده در این مرحله، آشنایى طلبه با فقه و اصول و متون مربوط به آنهاست که با مطالعه متون فقهى و اصولى علماى پیشین، اولاً: از نظرها و ابتکارهاى آنان و شیوه استدلال فقهى و اصولى و مبانى ایشان اطلاع می‌‏یابد، ثانیاً: خود را براى استنباط از احادیث و آیات در درس خارج آماده می‌‏کند. این دوره معمولاً 5 تا 7 سال طول مى‏کشد.

 

3) درس خارج فقه و اصول:

 

در این مرحله، استاد و شاگرد براى منظم شدن سیر بحث، یک متن فقهى مثل شرایع، تحریر الوسیله، عروة الوثقى یا یک متن اصولى مثل کفایة الاصول را انتخاب می‌‏کنند و بر اساس آن، بحث را ادامه و نظرات و اقوال صاحب نظران در آن علم را به دقت مورد نقد و بررسی قرار می دهند و استاد با بررسى دلایل و شواهد هر مطلب، نظر نهایى خود را ارائه می‌‏کند و شاگردان در پذیرش یا رد نظر استاد، مختار هستند.

 

هدف اصلى در این مرحله، تمرین و پرورش قوه استنباط و اجتهاد طلاب است، تا آنان در علم فقه، صاحب نظر شوند و بتوانند هر مسئله جدید فقهى را با توجه به منابع چهارگانه احکام: کتاب، سنت، عقل و اجماع حل کنند و به اصطلاح، رد فروع بر اصول و اجتهاد نمایند. در این دوره دروس فقه و اصول در حد عالى تدریس می‌‏گردد و از آنجا که در این دوره استاد هنگام تدریس به متن یک کتاب خاص بسنده نمی کند و نظریات خود را با استفاده از مجموعه ادله ای که گاه در کتب و منابع مختلف و متعدد پراکنده اند اثبات می کند به درس خارج شهرت یافته است. شاگرد در این مرحله برای تکمیل دروس سطح و عالى و بسته به طرز تفکر خود، قسمت‏هاى خارج فلسفه و عرفان و دیگر دروس را بحث و تحقیق و بعضى اوقات تألیف و تدریس می‌‏نماید. و شاگردان ممتاز تقریرات استاد را با مراجعه به منابع و تحقیق کافى به رشته تحریر در آورده و تایید استاد را از نوشته‏هاى خود به دست مى‏آورند. دوره خارج معمولاً بین هشت تا ده سال بر مبناى استعداد شاگرد و تبحر استاد طولانى خواهد بود و جلسات تدریس بین یک تا دو ساعت ادامه دارد. و بعضى از شاگردان در حلقات درس اساتید مختلف حاضر مى‏گردند. و هم در این مرحله است که طلاب با استعداد و فاضل حوزه‌‏ها به درجه اجتهاد که آخرین مراحل تکامل علوم حوزوى است دست‏ می یابند.

 

طلاب دینى معمولاً بیش از یک دوره به درس خارج حاضر می‌‏گردند و بر حسب کوشش و هوشمندى خود بعضاً به مقام شامخ اجتهاد نائل می‌‏گردند.

 

4) دروس تخصصى:

 

هدف از این دروس - که تحت عنوان رشته‌‏هاى تفسیر، کلام، تبلیغ، تاریخ و ... شروع شده است - پرورش متخصص، در رشته‌‏هاى خاص مورد نیاز حوزه و جامعه است. این کار پر ارزش باعث می‌‏شود که شخص علاوه بر اجتهاد در فقه و اصول، در یکى از رشته‌‏هاى علوم اسلامى متبحر شود، تا بتواند منشأ خدمات مفیدى در حوزه و جامعه شود.

 

5) دروس جنبى یا عمومى:

 

در حوزه علمیه قم و در بعضى شهرستانها، همزمان با دوره مقدمات و سطح، درسهایى تحت عنوان عقاید، تفسیر، اقتصاد، ملل و نحل، علوم قرآن، اخلاق و زبا ن های خارجی مبانی کامپیوتر و... تعلیم داده می‌‏شود که در رشد فکرى طلاب، استفاده از منبع و گسترش اطلاعات علمى آنها موثر است. این درس‏ها هر چند لازم است، ولى مرحله مستقلى در درس‏هاى حوزه محسوب نمی‌‏شود و معمولاً در کنار یکی از دیگر مراحل درسی تدریس می شود.[1]

 

 

 [1]برگرفته از پایگاه حوزه hawzah.net به نقل از روزنامه جمهورى اسلامى، ش3645، ص12و ش 3567،ص12. شیوه‏‌هاى تحصیل و تدریس در حوزه‌هاى علمیه صفحه 27 با اندکی تصرف.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها