جستجوی پیشرفته
بازدید
12839
آخرین بروزرسانی: 1395/08/14
خلاصه پرسش
روایتی دیدم که بر اساس آن، پیامبر(ص) با زدن زن توسط شوهرش مخالف بود، اما آیه‌ای بر خلاف نظر حضرتشان نازل شد و زدن همسر را مجاز اعلام کرد! نظرتان در مورد این روایت چیست؟
پرسش
ترجمه‌ی صحیح این حدیث و بررسی سندیت آن را می‌خواستم، باتشکر عن علی علیه السلام ، قال: أتى النبی صلى الله علیه وآله رجل من الانصار بابنة له، فقال: یا رسول الله، ان زوجها فلان بن فلان الانصاری، وإنه ضربها فأثر فی وجهها، فقال رسول الله صلى الله علیه وآله : لیس ذلک لک، فأنزل الله عزوجل: الرجال قوامون على النساء بما فضل الله به بعضهم على بعض وبما انفقوا من أموالهم أی قوامون على النساء فی الادب، فقال رسول الله صلى الله علیه وآله : أردت أمرا وأراد الله غیره مستدرک‌ الوسائل، ج 14، ص 260
پاسخ اجمالی
همان‌گونه که در پرسش بدان اشاره شد، در برخی منابع، روایتی به نقل از امام علی(ع) وجود دارد که به چنین ماجرایی با اختلاف و تشویش در برخی الفاظ می‌پردازد. قبل از هر چیز به ترجمه این روایت طبق یکی از نسخه‌ها می‌پردازیم:
امام على(ع) فرمود: «مردی از انصار در حالى‌که دخترش را همراه خود داشت، نزد پیامبر(ص) آمد و گفت: اى رسول خدا! شوهر این دختر - که فلانى پسر فلانى از انصار است - او را تا اندازه‌ای کتک زده که اثرش در صورت فرزندم باقى مانده است! پس برای دخترم از او قصاص کن،[برخی نسخه‌ها: من برای دخترم قصاص کردم] رسول خدا فرمود: "این کار در اختیار تو است)یعنی حق داری که او را قصاص کرده و یا درخواست قصاص کنی!)"، بعد از مدّتی خداوند این آیه را نازل کرد: "الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساء...؛[1] یعنی مردان بر زنان سرپرستى دارند(ادبشان بر عهده آنان است).... پس از نزول این آیه، پیامبر(ص) فرمود: " نظر من چیزی بود، اما پروردگارم چیز دیگرى را اراده فرمود"».[2]
درباره سند و محتوای این روایت به نکاتی اشاره می‌شود:
1. این روایت در چند منبع حدیثی با اختلاف در برخی الفاظ نقل شده است؛ و این اختلاف در الفاظ به‌گونه‌ای تشویش و اضطراب در متن دارد که در ترجمه و مفهوم روایت تأثیر دارند. ظاهراً اولین منبع شیعی که این روایت را نقل کرده است؛ کتاب «الجعفریات» (قرن چهارم) باشد.[3] اما در این کتاب عبارت «لَیْسَ ذَلِکَ لَک‏» (این کار در اختیار تو نیست) به‌جای «ذلک لک»(این کار در اختیار تو است) آمده است! روشن است که این دو عبارت دو نتیجه را در پی دارد؛ یکی این‌که پیامبر(ص) موافق قصاص نبودند و دیگر این‌که موافق قصاص بودند. در صورت اول؛ کلام پیامبر با آیه شریفه منافات ندارد، اما بر اساس عبارت دوم، نظر پیامبر با محتوای آیه بعد از نزول منافات داشته است.
همچنین بنابر عبارت اول؛ «اردتَ امراً»(به فتح «ت» در «اردت») درست است تا معنا پیدا کند؛ یعنی پیامبر پدر دختر را مورد خطاب قرار می‌دهند. ولی مطابق عبارت دوم؛ «اردتُ امراً» (به ضمّ «ت») درست است؛ یعنی سخن پیامبر ناظر به خودشان است: «من چیزی را اراده کردم».
به همین جهات است که برخی از فقهای بزرگ درباره محتوای روایت مورد پرسش گفته‌اند: متن روایت دارای نوعی تشویش و اضطراب است و گویا کلماتی حذف شده است.[4]
2. هر چند روایات «الجعفریات» میان خاصه و عامه مشهور است[5] و نویسنده آن محمد بن محمد بن اشعث، ثقه و مورد اطمینان است؛[6] اما حدیث مورد پرسش؛ از لحاظ محتوا با دیگر روایاتی که درباره شیوه تأدیب زنان خطاکار نقل شده، همخوانی ندارد؛ مانند این روایت: پیامبر اسلام(ص) فرمودند:‌ «...خداوند به شما حق داده بر آنها سخت بگیرید، در بستر از آنان کناره‌گیرى کنید [و اگر این واکنش ملایم سودمند نیفتاد] آنها را با زدن، نه چندان دردناک تنبیه کنید(تَضْرِبُوهُنَّ ضَرْباً غَیْرَ مُبَرِّح‏). اگر پذیرفتند و گردن نهادند خوراک و پوشش معمول و متعارف آنها به عهده شما است. زنان امانت خدایند در دست شما، به حکم قرآن کام گرفتن از آنها را بر خود حلال کرده‌اید، پس درباره آنان از خدا بترسید و خیراندیشى مرا در حق آنها بپذیرید».[7]
3. این روایت و روایات مشابه ناظر به آن است که حتی با پذیرش تأدیب و زدن زنان توسط شوهرانشان، این زدن نباید تا اندازه‌ای باشد که مستوجب دیه و یا قصاص شود. احتمالاً به همین دلیل فقها در بحث «تأدیب النساء» به این روایت اصلاً اعتنایی نکرده‌اند و آن‌را خبری شاذ[8] دانسته‌اند.
برای آگاهی بیشتر درباره آیه شریفه و دیگر مباحث مربوطه نمایه‌های زیر را مطالعه کنید:
«قرآن و قوامیت مردان بر زنان»، سؤال 267
«کتک زدن زنان»، سؤال 5216
«برتری مردان نسبت به زنان در برخی جنبه‌ها»، سؤال 6580.
 
 

[1]. نساء، 34.
[2]. ابن حیون مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، ج ‏2، ص 217، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، چاپ دوم، 1385ق؛ راوندى کاشانى، فضل الله بن على‏، النوادر، محقق، صادقى اردستانى، احمد، ص 38، قم، دار الکتاب‏، چاپ اول‏، بی‌تا.
[3]. ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفریات(الأشعثیات)، ص 107، تهران، مکتبة النینوى الحدیثة، چاپ اول‏، بی‌تا؛ 
[4]. بروجردی، حسین، جامع أحادیث الشیعة، ج ‏25، ص 568، تهران، فرهنگ سبز، چاپ اول‏، 1386ش.
[5]. الجعفریات (الأشعثیات)، مقدمه محقق، ص 4؛ مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، بحار الأنوار، ج ‏102، ص 72، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ دوم‏، 1403ق. 
[6]. نجاشی، احمد بن على‏، رجال النجاشی، ص 379، قم، مؤسسة النشر الاسلامی‏، چاپ ششم‏، 1365ش؛ حلی، حسن بن علیّ بن داود، الرجال، محقق، بحرالعلوم، محمدصادق‏، ص 333، دانشگاه تهران‏، چاپ اول‏، 1342ش.
[7]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، محقق، غفاری، علی اکبر، ص 33 – 34، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود