جستجوی پیشرفته
بازدید
32164
آخرین بروزرسانی: 1394/03/31
 
کد سایت fa59974 کد بایگانی 73713 نمایه معنای «من» و «عن» جاره و تفاوتشان با یکدیگر
طبقه بندی موضوعی صرف و نحو
گروه بندی اصطلاحات ادبیات
خلاصه پرسش
حرف‌های جرّ «من» و «عن» که هر دو در فارسی به معنای «از» هستند، چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
پرسش
سلام، تفاوت حرف جر مِن با عَن چیست؟ هر دو به معنای «از» هستند، ولی چرا بعضی جاها من و بعضی جاها از عن استفاده می‌شود؟
پاسخ اجمالی
«مِن» و «عَن» جاره هر دو از حروف هستند و همان‌گونه که در تعریف حروف گفته شد، معانی حروف زمانی شکل می‌گیرند که حروف به عنوان رابط بین دو کلمه قرار گیرند و ایجاد نسبت نمایند.[1] بنابراین، گرچه در زبان فارسی، معمولاً «از» به عنوان ترجمه‌ای از دو کلمه «من» و «عن» اعلام می‌شود، اما این دو کاملاً مترادف نبوده بلکه معنای حقیقی این دو کلمه زمانی بروز می‌کند که این دو در کلام بین «مسند» و «مسند الیه» قرار گیرند.
برای روشن شدن مطلب بهتر است معنای ربطی «من» و «عن» بیان شود که خود بخود فرق معنایی میان این دو نیز روشن خواهد شد.
معنای «عن»
«عن» جاره یکی از وجوه سه گانه «عن»[2] و پرکاربردترین آنها می‌باشد که بر اسم ظاهر  و ضمیر داخل شده و آنها ‌را جر می‌دهد. «عن» 10 معنا به شرح زیر دارد:
1. مجاوزت، یعنی فاعل فعل قبل چیزی را با فعل خود از مجرور گذرانده است. 2. دوّمین معنای «عن» بدل است. 3. به معنای استعلاء است که در این معنا مترادف معنای «علی» می‌باشد. 4. برای تعلیل و بیان علیّت مجرور برای وقوع فعل ماقبل است. 5. مترادف و هم معنای کلمه «بعد» بوده و مفید معنای آن است. 6. مترادف کلمه «فی» و مفید معنای ظرفیت است. 7. مترادف با «من» و به معنای ابتدای غایت می‌باشد. 8. مترادف و هم معنای کلمه «باء» است. 9. به معنای استعانت است و دلالت می‌کند که فعل قبل به وسیله و کمک مجرور صورت گرفته است. 10. زائده تعویضیه از «عن» دیگری که محذوف است.[3]
معنای «من»
«من» نیز یکی از حروف جاره است که بر اسم ظاهر و ضمیر داخل می‌شود و آنها ‌را جر می‌دهد و دارای 15 معنا می‌باشد.
1. برای ابتدای غایت می‌آید؛ یعنی بیان می‌کند که مابعد، ابتدای مسافت و غایت برای فعلی است که متعلق آن می‌باشد و در بیشتر اوقات «من» در همین معنا استعمال می‌شود. مانند: «سرت من البصره الی الکوفه». در این‌جا «من» بیان می‌کند که مابعدش یعنی بصره، ابتدای مسافت و غایت برای سیر است.
بنابر نظر گروهی از دانشمندان  علم نحو، معنای حقیقی «من» فقط ابتدای غایت است و بقیه معانی «من» یا مجازی هستند یا تأویل به من ابتدائیه برده می‌شوند.[4]
2. برای تبعیض می‌آید، یعنی «من» دلالت می‌کند برخی از افراد یا اجزای اسمی که به سبب «من» جر گرفته، مراد و مورد نظر متکلم است. مانند: «اخذت من الدراهم»، که «من» می‌فهماند متکلم، بخشی از درهم را گرفته نه همه درهم را.
3. برای بیان جنس و رفع ابهام از اسم ماقبل.
4. برای تعلیل می‌آید، یعنی دلالت می‌کند که مجرور آن علت برای وقوع فعل است.
5. به معنای بدل می‌آید و علامتش آن است که به جای من کلمه بدل قرار بدهیم، تغییری در معنای کلام حاصل نشود.
6. مترادف بودن با معنای «عن»؛ یعنی من دارای معنای مجاوزت می‌باشد. مانند «فَوَیلٌ لِلقاسِیَةِ قُلوُبُهُم مِن ذِکرِ اللهِ». بنابر نظر برخی «من» در این‌جا به معنای عن می‌باشد؛ زیرا ماده «قسوه» با «عن» متعدی می‌شود.[5]
7. مترادف بودن با معنای باء جاره.
8. به معنای ظرفیت.
9. به معنای «عند».
10. مترادف با معنای «رُبَّ».[6]
11. به معنای استعلاء؛ یعنی مترادف با معنای «علی» می‌باشد.
12. به معنای تضاد و انفکاک و بیان فصل بین مجرور آن با اسم ماقبلش.
13. به معنای «الی» یعنی برای انتهای غایت.
14. به معنای تصریح و تنصیص بر عمومیت و شمول حکم برای تمامی افراد مجرورش.
15. به معنای تأکید عموم.[7]
با دقت در معانی گوناگون کلمه «من» و «عن» و موارد کاربرد هر کدام، روشن شد این دو کلمه همواره به یک معنا نیستند، بلکه تنها در مواردی، مترادف و هم معنا بوده، اما هرکدام از آنها معانی ویژه خود را دارند.
 

[2]. 1. حرف جر، مانند: «رَمَیتُ السهمَ عن القوس». 2. حرف مصدری، مانند: «أعجبنی عن تفعلَ». 3. اسم به معنای «جانب» مانند: «قعدت من عن یمینه». صفایى بوشهری، غلامعلى‏، ترجمه و شرح مغنی الأدیب،‏ ج 3، ص 219، قم، قدس، چاپ هشتم، 1387 ش.
[3]. برای اطلاع بیشتر، ر.ک: ترجمه و شرح مغنی الأدیب،‏ ج 2، ص 219 – 226.
[4]. ترجمه و شرح مغنی الأدیب،‏ ج 3، ص 297.
[5]. همان،‏ ج 3، ص 302.
[6]. «چه بسیار»
[7]. برای اطلاع بیشتر، ر.ک: ترجمه و شرح مغنی الأدیب،‏ ج 3، ص 297 – 309.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود