در برخی از روایات و منابع تاریخی گزارش‌ شده است که در آغاز اسلام، وقتی پیامبر(ص)، امام علی(ع) را به خواندن نماز دعوت نمود، امام(ع) از ایشان اجازه خواست تا در این زمینه با پدرشان ابوطالب مشورت نماید:

1. امام باقر(ع) فرمود: وقتی خلیفه‌ی دوم از دنیا رفت، و در شورای شش نفره به خلافت عثمان رأی داده شد، امام علی(ع) در جمع مردم سخنانی ایراد نمود و در بخشی از آن فرمود: بعد از آن‌که پیامبر(ص) دین اسلام را بر من عرضه نمود، من از ایشان مهلت خواستم تا ابتدا ملاقاتی با پدرم داشته باشم، اما پیامبر(ص) به من فرمود که این موضوع یک راز محرمانه است؛ این‌گونه بود که در همان لحظه اسلام را پذیرفتم.[1]
2. پیامبر(ص) روز دوشنبه به همراه حضرت خدیجه(س) اولین نمازش را خواند و فردای آن روز، امام علی(ع) را برای خواندن نماز دعوت نمود. امام(ع) از پیامبر(ص) اجازه خواست تا با پدرش ابوطالب گفت‌وگویی داشته باشد، اما پیامبر(ص) به او فرمود که این دعوت، امانتی نزد تو است. امام(ع) پاسخ داد که اگر امانت است، همین اکنون مسلمان شدم و این‌گونه بود که در روز دوم بعد از بعثت همراه پیامبر(ص) نماز خواند.[2]
3. امام(ع) بعد از دعوت پیامبر(ص) به نماز به حضرتشان عرضه داشت که این دین هم‌خوان با دین پدرم نیست؛ از این‌رو مهلت دهید تا اندکی فکر کرده و با پدرم مشورت کنم. پیامبر(ص) به ایشان فرمود: فکر کن، اما این دعوت را پنهان داشته و افشایش نکن! اندکی بعد امام به پیامبر(ص) گفت: دعوت شما را پذیرفتم و آن‌را راست ارزیابی کردم و اولین نمازش را خواند.[3]

این گزارش‌ها - با فرض پذیرش- منافاتی با اعتقاد شیعه در مورد علم ائمه(ع) ندارد؛[4] زیرا آن حضرات با وجود علم لدنی موظف بودند در رفتارهای ظاهری خود مانند دیگر مردم باشند؛ از همین‌رو بود که امام علی(ع) با آن‌که می‌دانست ابن ملجم برای کشتن ایشان آمده، اما مانع از اقدام او نشد؛[5] در همین راستا همان‌گونه که پیامبر(ص) در رخدادهای گوناگون با آن‌که به منبع وحی متصل بود، اما با یارانش مشورت می‌کرد، امام(ع) نیز قصد داشت در این زمینه با پدرشان مشورت نماید.[6]

این احتمال نیز وجود دارد که هدف امام(ع) از چنین مشورتی آن بود که پدرش که از بزرگان قریش بود و می‌توانست افراد دیگری را جذب کند و موجب تقویت اسلام شود را نیز به سمت اسلام دعوت نماید.

به نظر می‌رسد این روش بهترین راه برای دعوت ابوطالب در آن شرایط خاص بود. در نتیجه تعدادی مانند برادرشان جعفر بن ابی‌طالب نیز مدتی بعد به جمع نمازگزاران اضافه شدند.[7]

[1]. طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق، مصحح، خرسان، محمد باقر، ج 1، ص 141، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق.

[2]. شیخ مفید، الفصول المختارة، محقق، مصحح، میر شریفی، علی، ص 280، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.

[3]. همان.

[4]. «گستردگی علم امامان(ع)»، 30316؛ «منابع علم امام (ع)»، 3024؛ «علم امام(ع) به جزئیات»، 107381؛ «علم امام در حدیث امام صادق(ع)»، 106527.

[5]. «علم غیب امامان به شهادت خود»، 579؛ «علم امام علی (ع) به شهادت خود»، 9849.

[6]. «مشورت پیامبر اسلام (ص) با اصحاب خود»، 20949؛ «جایگاه و اهمیت مشورت در اسلام»، 48582.

[7]. «اولین نماز جماعت در اسلام»، 50699.