جستجوی پیشرفته
بازدید
13707
آخرین بروزرسانی: 1398/04/19
خلاصه پرسش
چرا طرح یک تئورى کامل و فراگیر براى بیان اندیشه اسلامى ضرورت دارد؟
پرسش
چرا طرح یک تئورى کامل و فراگیر براى بیان اندیشه اسلامى ضرورت دارد؟
پاسخ اجمالی
تا کنون فقیهان و عالمان دین در برخورد با گنجینه معارف اسلامى که مملوّ از عناصر جهان‌شمول و موقعیتى است، شیوه‌اى جزءگرایانه و خردنگر را دنبال کرده‌اند. این رویّه باعث شده است تا مباحث اسلامى فاقد نگرش کلان و نظام‌مند باشند و اجزاء ساختار اندیشه اسلامى، بی‌هیچ آداب و ترتیبى بدون تدوین مدوّن، کنار هم قرار گیرند. «نظریه اندیشه مدوّن)نظام‌مند( در اسلام» یک تئورى براى ارائه نظام‌هاى اسلامى در زمینه‌هاى گوناگون؛ مانند اقتصاد، سیاست و... می‌باشد.
پاسخ تفصیلی
اسلام به عنوان آخرین دین مُرسَل براى هدایت آدمیان تا قیام قیامت آمده است.[1] خاتمیت آن اقتضا می‌کند که کامل‌ترین دین مُرسَل باشد و تمامى آنچه را که باید از دین نفس الأمرى به وحى و نقل بیان گردد، شامل شود.[2]
از سوى دیگر؛ چون این دین در زمان و مکان خاصى نازل شده و با مخاطبان اولیه خاصى مواجه بوده، گاه عناصر دینى در آن با توجه به موقعیت ارائه شده است، و این امر بویژه در سنت معصومان(ع) و به خصوص در رفتار آنها، باید مورد توجه قرار گیرد. گنجینه معارف اسلامى مملوّ از عناصر جهان‌شمول و موقعیتى است که از زمان بعثت رسول اکرم(ص) تا غیبت کبراى امام زمان)عج( بیان شده است.
تا کنون فقیهان و عالمان دین در برخورد با این مجموعه گران‌قدر شیوه‌اى جزءگرایانه و خردنگر را دنبال کرده‌اند و هر گاه با پرسشى مواجه شده‌اند، با مراجعه به آن کوشیده‌اند، پاسخى در خور بیابند. در این‌روش هیچ‌گاه ارتباط عناصر جهان‌شمول با یکدیگر و رابطه آنها با عناصر موقعیتى ملحوظ نبوده است. هر چه در دین یافت می‌شده، به عنوان امرى ثابت و لایتغیر تلقى می‌گشته است، مگر آن‌که نشانه‌اى بر خلاف آن یافت شود، و در این صورت به عنوان حکم متغیّر محسوب می‌شده و هیچ جست‌وجویى از حکم، یا احکام ثابتى که ریشه آن‌را تشکیل می‌داده‌اند، نمی‌شده است.
این رویّه باعث شده است تا مباحث اسلامى فاقد نگرش کلان و نظام‌مند باشند و اجزاء ساختار اندیشه اسلامى، بی‌هیچ آداب و ترتیبى، بدون تدوین مدوّن، کنار هم قرار گیرند. این کنار هم آمدن هر چند در نهایت نظمى را پدید آورده، ولى هیچ‌گاه ترابط منطقى اجزاء و نحوه تأثیر و تأثّر آنها در یکدیگر مورد کاوش و دقت نظر واقع نشده است.
از سوى دیگر، به نحوه پیدایش عناصر موقعیتى در نصوص دینى چندان توجّهى نشده و با تمام آنچه وارد شده، به عنوان حکم ثابت و عنصر جهان‌شمول برخورد شده است. و اگر در موردى آیات و نشانه‌هاى تأثیر موقعیت آشکار و واضح بوده است، آن‌را عنصرى موقعیتى بر شمرده و به سادگى از کنار آن گذشته‌اند، بی‌آن‌که پرسشى از زمینه و ریشه آن مطرح کنند.
همین عوامل سبب شده تا ما در ارائه نظام‌هاى اسلامى در زمینه‌هاى گوناگون؛ مانند اقتصاد، سیاست، و...، ناتوان باشیم و نتوانیم تصویر روشنى از فلسفه سیاسى اسلام، فلسفه اقتصادى اسلام، ...یا مکتب سیاسى اسلام، مکتب اقتصادى اسلام، ... و مباحثى از این دست عرضه کنیم.
از سوى دیگر، نحوه تأثیر زمان و مکان در عناصر دینى و چگونگى نقش موقعیت در آنها به وضوح تبیین نشده و ارتباط عناصر موقعیتى با عناصر جهان‌شمول به گونه‌اى منطقى واضح نشده است.
«نظریه اندیشه مدوّن )نظام‌مند( در اسلام» یک تئورى براى پاسخ به چنین پرسش‌هایى بر اساس مبانى خاصی است.[3]، [4]

[1]. شهید مطهرى می‌گوید: براى یک مسلمان ممکن نیست چنین مسئله‌اى مطرح باشد که آیا بعد از پیامبر ما(ص)، پیامبر دیگرى هم هست یا نیست؟ تصوّر این‌که بعد از پیغمبر ما، پیغمبر دیگرى در دنیا بیاید، با ایمان به پیغمبرى این پیغمبر منافات دارد. ر.ک: مطهرى، مرتضی، خاتمیت، ص 12.
[2]. در روایت از امام صادق(ع) نقل شده است: «حلال محمد حلال ابداً الى یوم القیامة و حرامه حرام ابداً الى یوم القیامة»؛ حلال محمد همواره تا روز قیامت حلال است و حرام او همواره حرام تا روز قیامت حرام است. ر. ک: کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 58، ح 19، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[4]. برای مطالعه بیشتر، ر. ک: هادوى تهرانى، مهدى، ولایت و دیانت، قم، مؤسسه فرهنگى خانه خرد، چاپ دوم، 1380ش؛ هادوى تهرانى، مهدى، مبانى کلامى اجتهاد، قم، مؤسسه فرهنگى خانه خرد، چاپ اول، 1377ش؛ هادوى تهرانى، مهدى، مکتب و نظام اقتصادى اسلام، قم، مؤسسه فرهنگى خانه خرد، چاپ اول، 1378ش.
 
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا شیعیان معتقدند که خداوند توسط جبرئیل به امام علی وحی نازل کرد، ولی اشتباهاً به پیامبر اکرم رسیده؟
    14304 شیعه آماج تهمتها 1388/12/19
    در پاسخ به این پرسش، توجه به نکاتی ضروری به نظر می رسد. الف. مهم ترین چیزی که برای یک محقق فرق و مذاهب لازم است این است که نخست از ...
  • قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء چه کسانی هستند؟
    54384 انسان کامل 1394/12/27
    عناوین نامبرده شده(قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء) از اصطلاحاتی است که در برخی کتاب‌های عرفانی آمده است و اشاره به مقاماتی دارد که اهل عرفان در مورد اهل سیر و سلوک و عرفان عملی بر می‌شمارند. اصرار و تأکید بر روی این اصطلاحات هر چند در کتاب‌های ...
  • آیا ارزش معنوی صدقه، متناسب با توانایی مالی فرد سنجیده می‌شود؟
    12575 انفاق و قرض الحسنه 1393/08/22
    در ارزش‌گذاری یک عمل، عوامل بسیاری دخالت دارند؛ مانند اخلاص، کمیت، سختی عمل و... بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، امّا بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است. خداوند می‌فرماید: آن‌کس که مرگ و ...
  • در صورتی که چند نفر به زنا کردن مردی شهادت داده و پس از اجرای حکم از شهادت خود برگردند دیه فرد معدوم بر عهده کیست؟
    9117 Laws and Jurisprudence 1388/08/10
    سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا این لحظه پاسخ های زیر دریافت گردید:دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):باید دیه کامله در میان چهار نفر تقسیم شود و به صاحبان خون داده شود.دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):این ...
  • آیا در روایات توصیه شد که بدن خود را با روغن‌های گیاهی ماساژ دهیم؟
    3012 حدیث 1402/06/20
     چرب‌کردن بدن با روغن‌های گیاهی، و مالش و یا ماساژ بدن با آنها، روشی است که از گذشته‌های دور در میان بسیاری از جوامع یکی از روش‌های درمان و یا کاهش‌دهنده بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته و برخی موارد آن امروزه نیز در پزشکی نوین مورد تأیید قرار گرفته است.در ...
  • معنای «رجب» چیست؟
    39644 دیگر موارد 1397/03/19
    «رجب»؛ نام نهمین ماه از ماه‌های قمری است. بر اساس آنچه در کتب لغوی آمده، این ریشه در موارد «بزرگ‌داشت چیزی از روی هیبت آن» مورد استفاده قرار می‌گیرد. و این ماه را نیز از آن رو رجب نامیده‌اند که در دوران جاهلیت، آن‌را بزرگ شمرده و جنگ ...
  • تفسیر آیات 97 تا 99 سوره نساء چیست؟
    15089 تفسیر 1391/12/07
    در شأن نزول آيه 97 سوره نساء،[1] مفسران گفته‌‏اند؛ عده‌ای از مسلمانان كه به ظاهر شهادتين گفته بودند، با وجود این‌که قدرت داشتند از مكه به مدينه هجرت كنند، اما مهاجرت نكردند! زمانی كه رؤساى قريش به طرف بدر براى جنگ با مسلمانان می‌آمدند ...
  • نقش خانواده در گسترش آسیب‌‌های اجتماعی چگونه است؟
    18639 روش شناسی 1392/02/29
    خانواده، کوچک‌ترین نهاد اجتماعى است که اساس و زیرساخت واحدهاى بزرگ‌تر به شمار می‌رود. میزان موفقیت و سهمى که افراد براى ایفاى نقش در واحدهاى بزرگ اجتماعى ایفا می‌کنند بستگى تام به نحوه رشد و تربیت و شکوفایى‏استعدادهاى آنها در کانون مقدس خانواده دارد. خانواده در مسیر ...
  • آیا خلاف قانون کشور عمل کردن مشکل شرعی دارد؟
    28822 رعایت مقررات و قوانین 1391/12/10
    تخلف از قوانین و مقررات نظام اسلامی جائز نیست اما در فرض مثال، چنانچه شرایط معامله رعایت گردد معامله باطل نیست (یعنی فروشنده مالک پول شده و خریدار هم صاحب آن جنس می‌شود)، اما کسی که اقدام به این عمل می‌کند، مرتکب گناه شده است.ضمائم:پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به ...
  • معنای شعایر اسلامی چیست؟ و شعایر اسلامی از دیدگاه قرآن چگونه است؟
    39427 تفسیر 1389/12/26
    شعایر اسلامی، مکان ها و نشان هایی می باشند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده و انسان را به یاد خدا می اندازد. برای نمونه، صفا و مروه در قرآن کریم، دو مکان و علامت برای عبادتند که در مراسم حج خدا در آن ...

پربازدیدترین ها