آخرین پرسش ها و پاسخ ها
-
توصیفی که امام صادق(ع) در مورد آفرینش خفاش نموده، تأییدکننده نظریه تکامل داروینی است؟!
28 حدیثخلقت خفاش یکی از عجایب آفرینش است و ائمه(ع) نیز به همین دلیل به بیان برخی ویژگیهای این جانور - بهگونهای منحصر به فرد - اشاره فرموده و آنرا نشانی از عظمت آفرینندهای دانستهاند که بدون هیچ الگویی میتواند چنین آفریدگان عجیبی داشته باشد.امام علی(ع):از ریزهکاریهای صنعت ...
-
معنای «عرض»، «اعراض» و دیگر مشتقات همریشه آن در قرآن چیست؟
27 تفسیرلغتدانان معتقدند «عَرْض»(به فتح عین و سکون راء) مصدر ریشه «ع ر ض» بوده، و معمولا در مقابل «طول» قرار میگیرد؛ اما در اصل به معنای ظهور و اظهار است.[1]و به معنای وسعت نیز به کار رفته است.[2]گفتنی است؛ هفتاد و هشت مشتق از ریشه «ع ...
-
اگر فردی سه بار در نمازش دچار حواسپرتی شود، دستور میآید که نماز را به صورتش بزنید! آیا خدایی که مهربانتر از مادر است، روزی پنجبار چنین دستوری را برای بنده نمازگزارش صادر میکند؟!
144 حدیثخدای متعال در قرآن کریم بارها به مهربانبودن خود تصریح کرده و فرمود که من مهربانترین مهربانانم:«... فَاللَّهُ خَیْرٌ حافِظاً وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمینَ»؛[1] خداوند بهترین حافظ، و مهربانترین مهربانان است.«قالَ لا تَثْریبَ عَلَیْکُمُ الْیَوْمَ یَغْفِرُ اللَّهُ لَکُمْ وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمینَ»؛[2] امروز ملامت ...
-
عبارت «زید عزّه» و «دامت برکاته» یعنی چه؟
120 لغت شناسی«زید عزّه»؛ یعنی سربلندی او روزافزون باد.این اصطلاح که معمولا بعد از نام شخصیتهای علمی و معرفتی زنده نگاشته شده و یا هنگام نامبردن از آنها در گفتوگوها و سخنرانیها گفته میشود، نوعی تکریم و تجلیل از این شخصیتها بوده و نیز دعایی به جان آنها است تا عمرشان طولانی ...
-
امام رضا(ع) چه دعایی را برای سلامتی و ظهور امام عصر(عج) توصیه فرمود؟ و آیا منبع معتبری به آن اشاره کرده است؟
99 حدیثشیخ طوسی(ره) در کتاب مصباح المتهجد که یکی از معتبرترین کتابها در زمینه دعاها و زیارات است، از امام رضا(ع) نقل میکند، این دعا را برای سلامتی و ظهور امام عصر(عج) بخوانیم:اللَّهُمَّ ادْفَعْ عَنْ وَلِیِّکَ وَ خَلِیفَتِکَ وَ حُجَّتِکَ عَلَى خَلْقِکَ وَ لِسَانِکَ الْمُعَبِّرِ عَنْکَ النَّاطِقِ بِحُکْمِکَ وَ ...
-
چه معناهایی از ریشه «بأس» و مشتقات آن در قرآن وجود دارد؟
82 تفسیرواژههای برگرفته از ریشه «ب أ س» دارای معانی گوناگون؛ اما به نسبت مشابه هستند که جامع تمام این معانى همان سختى و ناپسندی است و عذاب، جنگ، ترس و ... همه از مصادیق آن به شمار میآیند.[1]در همین راستا قرآن کریم، 73 بار از مشتقات ریشه «ب ...
-
آیا حدیث «ذکر علی عبادة» تنها در بحار الانوار نقل شده است؟!
100 حدیثدر مورد فضیلت و شخصیت امام علی(ع)، روایات فراوانی در منابع حدیثی شیعه و اهلسنت وارده شده است که از جمله آنها روایت مندرج در پرسش است که نه تنها در بحار الانوار؛ بلکه در منابع کهن و معتبر شیعه نیز از آن یاد شده است.شیخ ...
-
آیا رگهها و پوست سفید داخل انار، برای درمان مشکلات دهان و دندان مؤثر است؟
136 حدیثدر گزارشی آمده است که صعصعة بن صوحان بر امام علی(ع) وارد شد و دید آنحضرت مشغول خوردن شام است. امام به صعصعه برای خوردن شام تعارف کرد. وی گفت: من شام خوردم. در مقابل امام نصف اناری بود و تکهای از آنرا به صعصعه داد و فرمود: این ...
-
معنای «رواسی شامخات» در قرآن چیست؟ و اشاره به کدام نعمت الهی دارد؟
145 تفسیر«وَ جَعَلْنا فیها رَواسِیَ شامِخاتٍ وَ أَسْقَیْناکُمْ ماءً فُراتاً»؛[1] و در زمین کوههاى بلند برافراشتیم و به شما آب زلال گوارا نوشاندیم.واژه «رواسى» جمع «راسیه» از ریشه «ر س و»، به معنای ثابت و استوار است: «یقال: رَسَا الشیء یَرْسُو: ثبت».[2]«شامخات» نیز جمع «شامخ» از ...
-
آیا میتوان در پاسخ به سؤال نکیر و منکر که در مورد پروردگار انسان از او میپرسند، آیاتی از قرآن را تلاوت کرد؟ کدام آیات بهتر است؟
134 حدیثبا جستوجویی که در روایات داشتیم، چنین توصیهای را نیافتیم که بهتر است در پاسخ به این فرشتگان، آیاتی از قرآن تلاوت شود؛ اما آنچه از روایات برمیآید این است که انسان بتواند اعتقاد خود به خدای یگانه و دیگر اعتقادات زیربنایی را با خلاصهترین صورت ...
-
آیا مانند بهشت جاودان اخروی، در بهشت برزخی هم هرچه انسان بخواهد برایش فراهم میشود؟!
188 تفسیرآیاتی از قرآن کریم نشانگر آن است که انسانهای نیکفرجام هر آنچه در بهشت بخواهند، برایشان فراهم میشود.البته ظاهر این آیات آن است که چنین نعمت گستردهای بعد از قیام قیامت و در جهان آخرت خواهد بود، نه در جهان برزخ.به عنوان نمونه به بررسی چند آیه ...
-
آیا نشستن امام صادق(ع) به حالت متورک، مشابه با حالت «گوموخاسانا» در ورزش یوگا است؟
235 حدیثنخست باید گفت؛ در «یوگا»، توصیه به انواعی از ورزشهای جسمی و روانی شده است که تنها یکی از آنها، «گوموخاسانا» و یا همان موردی است که در پرسش مطرح شده است.«گوموخاسانا» نیز حرکتی ورزشی است که با دستها، پاها و ستون فقرات ارتباط دارد و تنها یک بخش از ...
-
معنای واژه «کفات» در آیه 25 سوره مرسلات چیست؟
116الکَفْتُ: القبض و الجمع.[1] واژه «کِفات» از ریشه «کفت» در لغت به معنای جمع و قبض است. این واژه و این ریشه تنها یکبار در قرآن و آن هم در آیه 25 سوره مرسلات آمده است:«أَ لَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ کِفاتاً، أَحْیاءً وَ أَمْواتاً »؛ آیا زمین را ...
-
واژه «جرم» و «مجرم» از دیدگاه قرآن و دانش حقوق به چه معنا است؟
124در دانش لغتشناسی، ریشه «جرم» را به معنای «قطع» دانستهاند.راغب اصفهانی میگوید: اصل «جَرم» بفتح اوّل به معناى قطع ثمره از درختان است. و به طور استعاره به گناهکردن نیز جرم گفتهاند.[1]به عبارت دیگر، «جرم»، یعنی «اقدام بر کار زشت» و «قطع چیزى که باید وصل شود».به
-
معنای واژههای پرکاربرد «آیه» و «آیات» در قرآن چیست؟
165 تفسیر«آیه» به معانی مختلفی؛ مانند نشانه، علامت، عبرت، دلیل، معجزه و ... است.این واژه به صورت «آیه»، «آیتین»، «آیات»، «الآیه» و ... 382 بار در قرآن مورد استفاده قرار گرفته[1] که شامل تمام معانى یاد شده است.البته همانگونه که لغتشناسان گفتهاند معناى اصلى و حقیقى ...
-
آیا روایتی در مورد ظهور امام زمان(عج) در روز «دحو الارض» داریم؟ و آیا این روایت معتبر است؟
184 حدیثدر ارتباط با پرسش مطرحشده باید گفت که «سید بن طاووس» در کتاب اقبال الأعمال خود مینویسد:«فی روایته من کتاب ثواب الأعمال الذی نسخته عندنا الآن أنّ فیه یقوم القائم(ع)».[1]در نسخهای از کتاب ثواب الأعمال که اکنون نزد ما است، شیخ صدوق روایتی ناظر به این مطلب ...
-
چرا قرآن در ارتباط با واژه «البینات» گاهی از فعل مذکر و گاهی از فعل مؤنث بهره میگیرد؟
154اگرچه اسمها در زبان عربی به دو نوع مذکر و مؤنث تقسیم میشوند؛ اما باید دانست که هرکدام از این دو نیز یا حقیقیاند و یا مجازی![1]مذکر و مؤنث حقیقی در مواردی هستند که جنسیت در آنها معنا و مفهومی واقعی داشته باشد؛ اما در موارد دیگری که ...
-
آیا «ابن السبیل» هر فردی است که کاری خدایی انجام داده و برای ادامهاش دچار مشکل شده، و یا تنها به مسافران در راه مانده گفته میشود؟! آیا صرف نظر از نوع سفر، میتوان به هر در راه ماندهای کمک نمود؟!
178 تفسیرواژه «السبیل» با الف و لام معرفه، بارها در قرآن تکرار شده است که در بیشتر موارد به معنای «سبیل الله» و «راه خدا» است و در مواردی هم به «راه عبور و مرور»، «توجیه و بهانه» و ... معنا شد.در همین راستا، اصطلاح «ابن السبیل» نیز هشتبار در قرآن ...
-
«و لا تَثِقْ بمَوَدَّةِ مَلولٍ؛ ...». این حدیث توصیه میکند که به دوستی با افراد ملول دل نبندیم؟ مراد از افراد ملول در این توصیه چه افرادی هستند؟
188 حدیثدر یکی از سخنان امام صادق(ع) که برخى از شیعیان آنرا «نثر الدّرر»(سخنان گهربار و حکمتآموز) نامیدهاند، آمده است:«و لا تَثِقْ بمَوَدَّةِ مَلولٍ؛ ... و المَلولَ أوثَقَ ما کُنتَ بهِ خَذَلَکَ، وَ أَوْصَلَ مَا کُنْتَ لَهُ قَطَعَک»؛[1]به دوستی با شخص آزردهخاطر و افسرده دل نبند؛ ...
-
معنای ریشه «دکّ» و یا «دکک» در قرآن چیست؟ و آیا معنای متبادر از «دکّاً دکّاً» در زبان مردم که به معنای نابود شدن است، برگرفته از قرآن است؟
200 تفسیرریشه «دکّ» و یا «دکک» در ارتباط با نابودی کامل کوهها، دیوارها و مواردی از این دست است[1] که نتیجهاش جایگزینی زمین نرم و صاف به جای آنها است![2]«دکّة» و «دکّان» نیز به بنایى گفته میشد که سطح زمین آنرا براى نشستن هموار کرده باشند.
-
میل جنسی به دختران خردسال نشانی از بیماری پدوفیلی است، پس چرا اسلام ازدواج با کودکان را مجاز میداند؟
425نخست باید گفت؛ اجازه ازدواج با دختران خردسال از طرف اسلام، برای کمک به بیماران دچار انحراف جنسی و مشکلات روانی برای سوء استفاده جنسی از خردسالان نیست؛ چرا که از نظر شرع، یکی از شرایط عقد ازدواج آن است که اگر دو طرف عقد(مرد و
-
آیا امام باقر(ع) با بازکردن چشم برزخی ابوبصیر، باطن حاجیان را به او نشان داد که به صورت میمون و خوک بودند؟!
272 حدیثهمانگونه که در پرسش آمده، بر اساس گزارشی، ابوبصیر در یکی از سالها در مراسم حجّ همراه امام باقر(ع) طواف میکرد.او میگوید: از سر و صدای حاجیان و تکبیرهای آنان به شگفت آمدم و به امام عرضه داشتم:«ما اکثر الحجیج و أَعْظَم الضَجیج»؛ چقدر تعداد حاجیان زیاد شده ...
-
منظور از عبارت «لیس منا»؛(از ما نیست) که روایات آمده، چیست؟
207 حدیثخداوند مشرکان و گناهکارانی که به نوعی وابسته به یکی از اولیای خدا هستند را از آنان نمیداند، مانند آنچه قرآن کریم از نوح پیامبر(ع) نقل میکند، زمانی که آنحضرت از خداوند درخواست نمود که خدایا فرزندم از اهل من است و او را نجات ده، ...
-
آیا قرآن در نقل سخن دیگران، عین عبارات آنان را بیان نموده و یا تنها نقل معنا میکند؟ به عنوان نمونه، تفاوت آیات 112 و 114 سوره اعراف را با آیات 37 و 42 سوره شعراء در ارتباط با گفتگوی فرعون و اطرافیان ملاحظه نمایید.
218 تفسیربرخی از داستانها در قرآن کریم چندین بار و در سورههای مختلف تکرار شده است. اختلاف در الفاظ این داستانها نشان میدهد که خدای متعال این داستانها را نه به صورت نقل به لفظ؛ بلکه به صورت نقل به معنا بیان کرده است. در برخی آیات، گفتوگوها را خلاصه ...
-
نماز استغفار چگونه خوانده میشود؟
353بر اساس گزارش برخی منابع، در مورد نماز استغفار از رسول خدا(ص) نقل شده است:هنگامی که رزق و روزیت کم شد و در کارت گره افتاد، خواسته خود را به درگاه حق ببر و نماز استغفار را ترک نکن.گزارش یادشده نماز استغفار را اینگونه توصیف میکند:این نماز ...
کنیهاش ابو محمد است. این کنیه را پیامبر اکرم(ص) به امام حسن داد.[4] در هفتمین روز ولادتش حضرت فاطمه(س) قنداقۀ امام حسن را - در پارچهای از حریر بهشتی که جبرئیل برای پیامبر آورد - خدمت پدر آورد. پیامبر(ص) نام حسن را بر وی نهاد.
لقبهای آنحضرت عبارتاند از: سعید، زکی، مجتبی و تقی.[5]
هنگام ارتحال ملکوتی پیامبر(ص) امام حسن(ع) هفت سال و چند ماه، یا هشت سال داشت. زمانی که امامت بعد از علی(ع) به ایشان رسید، حضرتش 37 ساله بود.[6]
شیخ مفید در کتاب ارشاد میگوید: زمان بیعت(امامت) امام مجتبی روز جمعه 21 رمضان سال چهل هجری بود.[7]
مدت خلافت آنحضرت شش ماه و سه روز به طول انجامید و در سال 41 ق. بین او و معاویه صلحنامه امضا شد. پس از اجرای صلح، امام(ع) به مدینه مراجعت نمود و مدت ده سال آخر عمر شریفش را در آنجا ساکن بود، که در تاریخ 28 صفر سال پنجاه هجری همزمان با سال روز رحلت پیامبر اسلام(ص) در سن ۴۷ سالگی[8] به دست همسرش جعده(دختر اشعث کندی) از طریق سم به شهادت رسید. البته طبق برخی از نقلها هفتم ماه صفر روز شهادت آنحضرت اعلام شده است.[9]
این حادثه با دسیسه و نیرنگ معاویه و وعدۀ ازدواج با پسرش یزید بن معاویه صورت پذیرفت. سرانجام امام(ع) با نوشیدن زهر به دست همسرش و پس از چهل روز تحمل مریضی[10] به دیدار حق شتافت و امام حسین(ع) پس از مراسم غسل و کفن برادرش را در کنار مقبره مادر بزرگشان فاطمه بنت اسد(ره) در قبرستان بقیع به خاک سپرد.[11]
تاریخ نویسان درباره امام حسن مجتبی(ع) فضایل و مناقبی را ذکر کردند که برخی از آنها چنین است:
- نامگذاری امام حسن از سوی خداوند
جابر بن عبدالله میگوید: هنگامی که حضرت زهرا(س) امام حسن(ع) را به دنیا آورد، به امام علی(ع) گفت: برایش نام انتخاب کن. علی(ع) فرمود: من در نام گذاری این فرزند بر پیامبر(ص) پیش نمیگیرم. قنداقۀ امام حسن را خدمت رسول الله(ص) آوردند و گفتند، یا رسول الله، برایش نام انتخاب کن. پیامبر فرمود: در این نامگذاری بر خدای متعال سبقت نمیگیرم. پس خدای متعال به جبرئیل وحی فرستاد که محمد(ص) صاحب فرزند شد، به جانب وی برو، تبریک بگو، و به او بگو که علی نسبت به تو مثل هارون است نسبت به موسی، پس نام فرزند هارون را بر وی بگذار. جبرئیل بر پیامبر(ص) فرود آمد، تولد فرزند را از جانب خداوند بر وی تبریک گفت و گفت: خدای متعال فرمود: نام مولود فاطمه را به اسم پسر هارون نامگذاری کن. پیامبر فرمود: نام پسر هارون چیست؟ جبرئیل گفت: شبر.
پیامبر(ص) فرمود: زبان ما عربی است! پس جبرئیل در جواب گفت: او را حسن نام بگذار و پیامبر نام حسن را برایش برگزید.[12]
- امام حسن (ع) سرور جوانان بهشت
جابر از پیامبر(ص) نقل میکند: هر کس خواست سرور جوانان بهشت را ببیند، پس به چهرهی حسن بن علی(ع) نگاه کند.[13]
- هیبت و ابهت امام حسن(ع) هیبت رسول خدا(ص)
ابن علی رافعی از پدرش، از جدهاش زینب دختر ابی رافع، نقل میکند: حضرت فاطمه با دو پسرش حسن و حسین(ع) خدمت رسول الله(ص) رسید ... و فرمود: این دو پسرانت هستند، پس چیزی به ارث و یادگار آن دو را بیاموز، پیامبر(ص) چنین دربارۀ آنها فرمود: «حسن هیبت و ابهت مرا دارد، و اما حسین دارای جود و بخشش و شجاعت من است». مؤید این روایت، روایتی است که محمد بن اسحاق نقل کرده است. کسی در شرافت بعد از رسول خدا(ص) به حسن بن علی(ع) نرسیده است. وی میگوید من در مسیر مکه خود شاهد بودم که امام حسن(ع) از مرکبش پایین آمد و پیاده میرفت از همراهانش کسی نماند، مگر اینکه او نیز از مرکبش پیاده شد، حتی سعد بن ابی وقاص هم پیاده شد و در کنار حضرت راه میرفت.[14]
- امام مجتبی(ع) شبیهترین مردم به رسول خدا(ص)
از انس بن مالک نقل شده است که کسی در شباهت به رسول الله(ص) مانند حسن بن علی(ع) نبود.[15]
- شدیدترین ابراز محبتهای رسول خدا(ص) نسبت به امام مجتبی(ع)
در کتاب صحیح مسلم روایتی است که پیامبر(ص) دربارۀ امام حسن میفرماید: «من حسن را دوست میدارم، خدایا تو نیز او را و هر کسی که او را دوست میدارد، دوست بدار».[16]
در روایتی دیگر از براء بن عازب آمده است؛ من دیدم که حسن بر دوش رسول الله(ص) بود، در حالیکه میفرمود: «خدایا من او (حسن) را دوست میدارم، تو نیز او را دوست بدار».[17]
- زهد و عبادت امام حسن (ع)
در کتاب امالی آمده است: امام مجتبی عابدترین، زاهدترین و با فضیلت ترین مردم زمانش بود و زمانی که عازم حج میشد، با پای پیاده میرفت و گاهی هم پا برهنه، امام حسن(ع) زمانی که یاد مرگ میکرد میگریست و هنگامی که به یاد قبر و قیامت میافتاد، اشک از چشمانش سرازیر میشد.[18]
- بذل و بخشش در راه خدا
امام مجتبی اهل جود و بخشش بود و در میان مردم به این خصلت معروف بود. روایات فراوان در این باره آمده است. علامه مجلسی صاحب کتاب بحار الانوار از حلیة الاولیاء نقل میکند: امام حسن(ع) دو بار تمام زندگیاش را در راه خدا بین مستمندان تقسیم کرد.[19]
- تواضع و محبت نسبت به فقرا
ابن شهر آشوب در کتاب الفنون از احمد مؤدب و کتاب نزهة الابصار از ابن مهدی نقل میکند: امام حسن(ع) در حال گذر از جایی بود، دید عدهای از فقرا بر زمین نشستهاند و مقداری نانِ خشکِ خورد شده در سفرۀ آنها است و مشغول خوردن هستند، از حضرت دعوت کردند از آن نان خشک میل کند، حضرت از مرکب پیاده شد در کنارشان نشست و از آن نان میل کرد، به برکت وجود امام نان آنقدر زیاد شد که همه از آن خوردند و سیر شدند، پس از غذا امام مجتبی(ع) از آنها دعوت کرد و در منزل خود از آنان پذیرایی نمود و ... .[20]
مشابه اینگونه روایات و دهها آیهی قرآن که درباره فضایل و مناقب اهلبیت و امام مجتبی وارد شده، فراوان است.[21] درباره فضیلت و شخصیت امام حسن(ع) همین مقدار بس که آنحضرت از اهلبیت(ع) است، کسانی که خداوند پلیدی را از آنان دور کرده و آنان را پاک و مطهر گردانید،[22] و از کسانی است که رسول خدا(ص) به اتفاق آنان با نصارای نجران مباهله کرد.[23]
[1]. شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج 6، ص 40، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1365ش.
[2]. طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، ص 206، تهران، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ سوم، 1390ق؛ آل یاسین، شیخ راضى، صلح الحسن(ع)، ص 25، بیروت، اعلمى، چاپ اوّل، 1412ق.
[3]. جعفر مرتضى العاملي، الحياة السياسية للامام الحسن (ع)، ص 9.
[4]. امین عاملی، سید محسن، اعيان الشيعة، ج 1، ص 567، بیروت، دار التعارف، 1403ق.
[5]. صلح الحسن(ع)، ص 25.
[6]. اعلام الوری ، ج 1، ص 206.
[7]. اعيان الشيعة، ج 1، ص 207، نقل از ارشاد شيخ مفيد.
[8]. همان، ج 1، ص 567 نقل از ارشاد شيخ مفيد.
[9]. کفعمی عاملی، ابراهیم بن علی، المصباح،۵۱۰ ص، دار الرضی (زاهدی)، قم، چاپ دوم، 1405ق.
.[10] اعیان الشیعة، ج 1، ص 576.
[11]. اعلام الوری ، ج 1، ص 207.
[12]. همان، ج 1، ص 211- 212.
[13]. همان، ج 1، ص 211.
[14]. همان، ج1 ، ص 212.
[15]. مجلسى، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 43، ص 338، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
[16]. همان، ج 37، ص 74.
[17]. همان.
[18]. شیخ صدوق، امالی، ص 178، اعلمی، بیروت، چاپ پنجم، 1400ق.
[19]. بحارالأنوار، ج 43، ص 340.
[20]. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبیطالب(ع)، ج 4، ص 29، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.
[21]. نک: فضائل الخمسة من الصحاح الستة، فیروز آبادی.
[22]. نک: تفسیر آیۀ تطهیر در تفاسیر المیزان، نمونه و...
[23]. نک: تفسیر آیۀ تطهیر؛ و کتابهای پیرامون مباهله.