جستجوی پیشرفته
بازدید
1902
آخرین بروزرسانی: 1401/10/07
خلاصه پرسش
در مورد قاعده فلسفی «کلّ أزلى لا یمکن أن یفسد» توضیح دهید؟
پرسش
در مورد قاعده «کل ازلی لا یمکن ان یفسد» توضیح دهید.
پاسخ اجمالی

قاعده «کلّ أزلى لا یمکن أن یفسد» را نخستین فیلسوف اسلامى، یعقوب بن اسحاق کندى (متوفى 258 هـ‌ ق) مورد بحث و گفت‌وگو قرار داده و دیگر فلاسفه اسلامی نیز در کتاب‌های خود به آن اشاره نموده‌اند.

بیان قاعده و تقریر برهان

«ازلى» موجودى را می‌گویند که سابقۀ نیستى ندارد. بر اساس این تعریف، گفته می‌شود وجودِ هیچ‌‌گونه موجودى پیش از موجود ازلى متصور نیست. بنابراین، موجود ازلى هرگز از چیزى قوام نیافته و به غیر خویش متکى نیست و در این صورت به آسانى می‌توان دریافت که موجود ازلى، داراى هیچ‌‌گونه علتى نیست، و با این فرض، موجود ازلى، موضوع و محمول نیز نخواهد داشت. در این‌جا راه براى نداشتن جنس نیز هموار می‌گردد. هنگامى که گفته می‌شود موجود ازلى جنس ندارد، به آسانى گفته می‌شود که موجود ازلى هرگز فاسد نمی‌شود؛ زیرا «فساد» عبارت است از تبدّل محمول از حالى به حالى دیگر و این‌‌گونه تغییر و تبدّل همواره از یک حالت به نزدیک‌‌ترین ضد آن حالت انجام می‌شود که آن هردو حالت تحت یک جنس هستند. مانند حالت حرارت که به برودت تبدیل می‌شود، یا سفیدى که به حالت سیاهى تبدیل می‌گردد؛ و این‌‌گونه اضداد همواره داراى یک جنس هستند.

پس از ذکر این مقدمات می‌گوییم آنچه فاسد می‌شود، داراى جنس است و چون موجود ازلى جنس ندارد، پس هرگز فساد را به خود نمی‌پذیرد.

البته ممکن است برهان قاعدۀ «کلّ أزلی لا یمکن أن یفسد» را بر وجهى دیگر و در نهایت اختصار تقریر نمود. به این ترتیب که گفته شود: «موجود ازلى» عبارت است از موجودى که نیستى در آن راه نداشته و در قوام خویش به چیزى نیازمند نیست، و هر موجودى که در قوام ذات خویش به چیزى نیازمند نیست، به علت هم نیازمند نیست و همواره جاودان است، و آنچه همواره جاودان است، فساد به خود نمی‌پذیرد؛ پس موجود ازلى فسادناپذیر است.

این اندیشه فلسفى که به صورت قاعدۀ مزبور مورد بحث قرار گرفته و مطرح انظار بوده است، در افکار فلاسفۀ اسلامى بعد از یعقوب کندى به صورت بدیع و پخته‌‌ترى مطرح شده است.

ملاصدرا در اسفار اربعه تحت عنوان «محال بودن فساد بر نفس ناطقه»، برهانی اقامه می‌کند که مى‌توان در مورد قاعدۀ مزبور به کار برد و آن این‌ است که موجود ازلى هرگز فساد نمی‌پذیرد؛ زیرا فساد امرى متجدد است و هر امر متجددى، اعم از این‌‌که کون باشد یا فساد، مسبوق به چیزى است که حامل استعداد باشد. در این صورت، حامل استعداد یا خود موجود ازلى است یا ماده هیولایى. بطلان فرض اول، واضح است. فرض دوم نیز مستلزم مادى بودن موجود ازلى است، در حالى که موجود ازلى مادى نیست، «هذا خلف». به عبارت دیگر، عروض فساد بر هر موجودى بدون استعداد قبلى امکان‌‌پذیر نیست و عروض استعداد نیز بدون ماده غیرممکن است. پس عروض فساد بر موجود ازلى امکان‌‌پذیر نیست؛ چون موجود ازلى مادى نیست.[i]


[i]. ر. ک: ابراهیمی دینانی، غلامحسین، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، ج 1، ص 33- 37، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1365.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793397 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757138 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    680935 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659345 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648885 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    600828 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580189 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565023 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564300 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    559870 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود