اصطلاحات و مدخل ها
-
اسباب و مسببات
4826 اصطلاحات فلسفی
«اسباب و مسبّبات» اصطلاحی فلسفی و اصولی است؛ بدین معنا که در نظام هستی، هر سببی از مسبّب خود پیروی میکند؛ مانند قانون ریاضی که مثلاً نتیجه دو ضرب در دو، به طور اتوماتیک و خودکار میشود چهار، و این
-
استحاضه
1717 اصطلاحات فقهی - اصولی
خونی که از رحم بانوان خارج میشود از دیدگاه فقهی به سه گروه «حیض»، «نفاس» و «استحاضه» تقسیم میشود و «خون استحاضه» به هر خونی گفته میشود که از رحِم زن خارج شده و خون زخم و جراحت نبوده و نیز خون حی
-
استحباب ، مستحب
3615 سرفصلهای قرآنی
استحباب در لغت به معنای دوست داشتن و برتریدادن یک چیز بر چیز دیگر است و در قرآن کریم نیز به همین معنا آمده است؛ اما در فقه، به عنوان یکی
-
استخاره
2905 روایات و ادعیه
استخاره عبارت است از درخواست خیر از خداوند. به عبارت روشنتر، استخاره یعنی آنکه انسان در هر كارى که تصمیم به انجام آن را دارد، از خداوند طلب خير کند و بخواهد كه خدا خوبى دنیا و استدراج، املاء، امهال (مهلتدادن)
6500 سرفصلهای قرآنی«استدراج»، عبارت از آن است كه شخص به تدريج و مرحله به مرحله گرفتار شود، بدون آنکه خودش متوجه این انحطاط شود. يكى از سنتهاى الهى در مقابلهی با بدكاران استدراج است. بدين معنا كه آن
- استصحاب
2815 اصطلاحات فقهی - اصولییکی از مباحث مهم اصول فقه، اصول عملیه است و اصل «استصحاب» در میان این اصول از جایگاه ویژهای برخوردار است.
«استصحاب» از ماده «صحب» در لغت به معنای همراه داشتن است. حکم به ا
- استغاثه
1610 سرفصلهای قرآنیواژه «اِستغاثه» مصدر باب استفعال از ريشه «غ،و،ث» به معناى طلب یار و فريادرس و استمداد در حال شدّت و محنت، و كمکخواهى از خدا و نیز بندگان او ، هنگام بلا و رنج و گرفتارى است.
همچنین «اس
- استغفار
11040 سرفصلهای قرآنی«استغفار» از ریشه «غفر» در لغت به معنای «پوشش»، «محو» و «پاک» کردن است، اما در اصطلاح معارف دینی به معنای درخواست زبانی یا عملی آمرزش و تقاضای پاک کردن گناهان از پیشگاه خداوند میباشد که در نهایت
- استقراء ، استقراء تام ، استقراء ناقص
2608 اصطلاحات منطقی«استقراء» يكى از اقسام سهگانه حجت و استدلال است. و آن استدلالى است كه در آن از مطالعهی امور جزئى به نتيجهاى كلى دستيابند. مثلا از ملاحظهی حيوانات مختلف كه هريک هنگام جويدن غذا فکّ پایین را ح
- اسحاق بن مالک (اشتر)
1532 شخصیتهاتنها در برخی منابع متأخر ادعا شده که مالک اشتر فرزندی به نام اسحاق داشت که در میان
- اسراف ، تبذیر
6080 سرفصلهای قرآنیاسلام دینی است که برای تمام زوایای زندگی بشر برنامه دارد و تعادل در همهی امور را به پیروان خود توصیه مینماید. از طرفی استفاده و بهرهی مشروع از نعمتهاى الاهى و زیباییهاى زندگى را جایز دانسته،
- اسطوره ، اساطیر
1890 سرفصلهای قرآنیواژهی«اساطير» در لغت به معناى سخنان باطل و احاديث خرافى، و مفرد آن «اسطوره» است. اسطوره امّا در اصطلاح، به افسانههاى بدون حقيقت كه از گذشتگان نقل و در كتابها ثبت و ضبط شده است، گفته میشود. به
- اسفار اربعه (سفرهای چهارگانه)
2123 اصطلاحات عرفانیعارفان سفر معنوی را دارای چهار مرحله میدانند؛ این مراحل به «اسفار اربعه» معروف است؛ سفر اول: سفر از خلق به سوی حق است؛ به این معنا که اسلام ، مسلم ، مسلمان
15414 سرفصلهای قرآنیاسلام در قرآن کریم و دیگر منابع دینی به معنای پذیرفتن و گردننهادن در برابر حق و حقیقت است که در مقابل « اسم اعظم
3969 اصطلاحات عرفانی«اسم اعظم» بزرگترین نام خدای متعال است. در اینکه حقیقت «اسم اعظم»، چیست؟ برخی آنرا از جنس حروف و الفاظ دانسته، اما بسیاری از اندیشمندان دینی معتقدند که علم به «اسم اعظم» تنها به معنای دانستن و
- اشاعره
2406 فرقهها، مذهبها، گروههابه پیروان مکتب فکری ابوالحسن اشعری «اشاعره» گفته میشود. در اواخر قرن چهارم هجری ابوالحسن اشعری به دلایلی؛ از جمله ناتوانی معتزله از پاسخ
- اصحاب الفیل ، عام الفیل
1355 سرفصلهای قرآنیچند دهه قبل از ظهور اسلام و به نقل مشهور در سال تولد پیامبر اسلام(ص)، شخصی به نام ابرهه که سپاهیان او فیلسوار بودند، به قصد تخریب
- اصحاب أخدود
2297 سرفصلهای قرآنی«اخدود» به معناى گودال بزرگ يا «خندق» است. در قرآن کریم به «اصحاب اخدود» اشاره شده که مفسران در ارتباط با آن معتقدند که کافران شکنجهگر، خندقهاى بزرگی مملو از آتش ایجاد میکردند تا مؤمنان را در آن
- اصحاب شمال
5114 سرفصلهای قرآنی«اصحاب شمال» در اصطلاح قرآنی به کسانی گفته میشود که کردارشان زشت بوده و در نتیجه، نامه اعمالشان در روز قیامت به دست چپشان داده میشود.«
در قرآن کریم و دیگر منابع اسلامی، ویژگیها و مجازات
- اصحاب صفّه
- اصحاب یمین
6057 سرفصلهای قرآنی«اصحاب يمين» در اصطلاح قرآنی به کسانی گفته میشود که کردارشان نیک بوده و در نتیجه، نامه اعمالشان در روز قیامت به دست راستشان داده میشود.
از این افراد با عنوان «أصحاب المیمنة» نیز یاد شده و
- اصل تیغ اوکام
1883 اصطلاحات فلسفیاصل «تیغ اوکام»، اصلی منسوب به «ویلیام اوکام»، منطقدان و فیلسوف انگلیسی است. اوکام در قرن ۱۴ میلادی، اصلی را مطرح کرد که به نام «تیغ اوکام»، «اُستُرهٔ اوکام»، «اصل امساک»، یا «اصل اختصار تبیین» شن
- اصول فقه
1353 اصطلاحات فقهی - اصولیاصول فقه، دانشی است که در آن از قواعدی بحث میشود که نتیجهی آن قواعد در استنباط حکم شرعی مورد استفادهی فقیه قرار میگیرد.
پیشین
- اطاعت
10827 سرفصلهای قرآنیدر فرهنگ قرآنی اطاعت به معنای پيروىنمودن از اوامر و نواهى خداوند است.
اطاعت ظاهری گاه حتی بدون قصد قربت نیز امکانپذیر است، اما مراد از «امتثال» که در اصول ف
- اطلاعات ، جاسوسی
1462 سرفصلهای قرآنی«جاسوس»، از مادهی «جسّ»، در لغت به معنای تفتیش و باخبر شدن و اطلاع پیدا کردن پنهانی از باطن اشیاء و کارهای مردم، همراه با دقت و ظرافت خاص است. و غالباً نیز در شر و بدی استعمال میشود؛ به همین دلیل
- اطوار دل
1816 اصطلاحات عرفانیرجوع کنید: «اطوار سبعه».
- اطوار سبعه
2919 اصطلاحات عرفانی«اطوار» جمع «طَوْر» به معنای حالت و کیفیت است که در اصطلاح عرفانی به جلوهها و مظاهر دل گفته میشود و از این رو به «اطوار دل» نیز مشهور است.
این اصطلاح برگرفته از آیه 14 سوره نوح است.
- اعتکاف
3528 اصطلاحات فقهی - اصولی«اعتکاف» در لغت به معنای اقامت کردن و ماندن در جایی و ملازم بودن با چیزی است که میتواند در مسیری مثبت و یا منفی مورد استفاده قرار گیرد. در شرع مقدس اسلام، اعتکاف به معنای اقامت در مکانی مقدس به م
- اعجاز ، معجزه
31829 سرفصلهای قرآنیبیشتر آنچه خداوند در اختیار بشر قرار داده، حاوی نوعی اعجاز بوده و آنان توانایی آوردن مشابه آن را ندارند و از این رو به عنوان نمونه پروردگار در سوره روم، مواردی چون ازدواج، اعجاز قرآن
905 سرفصلهای قرآنیقرآن کریم کتابی است که از طرف خداوند و برای هدایت مردم بر حضرت محمد(ص) نازل شده است.
این کتاب
- اعیان ثابته
2306 اصطلاحات عرفانی«اعیان ثابته» همان صور ماهیات و کثرات تفصیلی است که در «تعیّن ثانی»، معلوم حق قرار میگیرند. به بیان دیگر؛ صور علمی حق در «تعیّن ثانی» را که به نحو معلومات تفصیلی بوده و در واقع چیزی جز همان ماهیا
- افعال قلوب
2089 ادبیاتاز نواسخ مبتدا و خبر -که سبب تغییر معنایی و اعرابی آنها میشوند-، افعال قلوباند. دلیل نامگذاری این افعال به «افعال قلوب» آن است که معنایشان وابسته به قلب (تغییر) است؛ یعنی این اف
- افعال مقاربه
1862 ادبیاتدر ادبیات عرب به افعال «کَادَ- کَربَ- أَوشَکَ- عَسَى- حَرَى- اخْلَوْلَقَ- أنْشَأَ- طَفِقَ- عَلِقَ- أَخَذَ- هَبَّ- بَدَأ- ابْتَدَأ- جَعَل- قَامَ– انْبَرَى» افعال مقاربه که به معنای
- افعال ناقصه
2936 ادبیات«فعل ناقص» به فعلی گفته میشود که به تنهایی دلالتش تامّ نبوده و نیازمند جزء دیگری است که دلالت آنرا تمام نموده و به آن معنا ببخشد. به عبارت دیگر، «فعل ناقص» را میتوان فعلی دانست
- افق اعلی
1326 سرفصلهای قرآنی«افق اعلى» اصطلاحی قرآنی است که تنها یکبار در سوره نجم آمده، و بر اساس برخی تفاسیر، منظور از آن، افق مشرق است.
میگويند: جبرئيل هميشه به صورت انسان بر پیامبر(ص) نازل میشد، حضرت از او خوا
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
پرسش های اتفاقی
-
امیدبخشترین آیه قرآن کدام است؟
19920 تفسیر 1393/12/26قرآن کریم سرشار از آیات مژده و امید است. اما در اینکه کدامیک از آیاتش امید بیشتری به مؤمنان میدهد، سخن پیشوایان دین در این زمینه متفاوت است که شاید این تفاوت، ناظر به جنبههای مختلف امیدبخشی باشد: ۱. ابوحمزه ثمالی میگوید؛ از امام باقر(ع) یا امام صادق(ع) ...
-
انصار چه کسانی بودند؟
38930 تاريخ بزرگان 1388/12/03"انصار" جمع ناصر، از ریشه "نصر" به معنای یاوران است. در صدر اسلام به ساکنانمسلمانمدینهو اطرافآن، به ویژه افراد دو قبیلهاوسوخزرج،انصار گفته میشد؛ چرا که آنان به یاریپیامبر اسلام (ص)ومسلمانان مهاجر مکیو نقاط دیگر پرداختهبودند و در نشر ...
-
منظور از مباحات عامه، اباحه تملک و اباحه انتفاع چیست؟
19535 General Terms 1393/04/17مباح بودن به معنای حلال بودن است. اموالى که متعلق حق هیچکس نیست، در فقه از آنها با عنوان «مباحات عامّه» یا «مشترکات و منافع عامّه» تعبیر شده است. چیزهایى که شارع آنها را براى همه مشترک یا مباح قرار داده است، دو قسم است: 1. ...
-
هجومآورندگان به خانه حضرت فاطمه(س) چند نفر بودند و چه افراد سرشناسی در میان آنان حضور داشتند؟
31035 تاریخ 1394/07/14بنابر تحقیق و جستوجو در منابع حدیثی و تاریخی؛ به صورت پراکنده در نقلهای مختلفی که درباره این بیحرمتی نقل شده است، نام تعدادی از افراد که به خانه حضرت فاطمه(س) هجوم آورده، یا دستور هجوم دادند وجود دارد. البته مشخص نیست که تعداد دقیق آنان چند نفر ...
-
گزارشهای تاریخی موجود پیرامون شخصیت حر بن یزید ریاحی که در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را ارائه کنید؟
33792 تاريخ بزرگان 1394/07/21یکی از افرادی که نامش در میان شهدای کربلا و یاران امام حسین(ع) جاودانه ماند، و مُهر شهادت وی در درگاه الهی ثبت شد، «حُرّ بن یزید ریاحی» است.نسب حر بن یزیدنسب حر را چنین ذکر کردهاند: «حر بن یزید بن ناجیة بن قَعنَب،
-
حدیث حارث همدانی در مورد حاضر شدن امام علی(ع) بر بالین محتضر را چگونه ارزیابی می¬کنید؟
26219 درایه الحدیث 1392/04/27حاضر شدن پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) از جمله حضرت علی(ع)، هنگام مرگ، نزد تمامی انسانها حتی کسانی که بر دینهای دیگر میباشند از اموری است که اخبار مستفیضه بر آن دلالت دارد.[1] البته در نحوه و چگونگی این حضور سخنانی بیان شده است ...
-
حروف مشبهة بالفعل چه ویژگیهایی دارند؟
23986 لغت شناسی 1397/08/26بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد میشوند. این حروف عبارتاند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
-
فرق بین «صراحت» و «ظهور» چیست؟
15284 مبانی فقهی و اصولی 1390/12/22دلالت یک عبارت بر مقصود گوینده، گاهی آن قدر صریح است که احتمال خلاف در آن منتفی است. در این جا می گویند عبارت نص و صریح است، اما گاهی دلالت یک عبارت بر قصد گوینده صریح نیست، بلکه معانی متعدد از آن محتمل است، ولی در ...
-
آیا کلمه «حضرت» در روایات نیز به کار برده شده است؟
14525 لغت شناسی 1394/01/22کلمه «حضرت» در لغت به معنای «حضور» و «نزد» میباشد.[1] این کلمه در عربی به صورت «حضرة» نوشته میشود. مثلاً وقتی میگوییم: «حضرت امام صادق(ع)» در روایات نیز به کار برده شده است که فارسی زبانان به عنوان احترام و ادب قبل از اسامی ...
-
افطاری دادن در کدام روز برابر مهمان کردن صد هزار پیامبر، امام و شهید است؟
23611 حدیث 1392/10/28اطعام نمودن و غذا دادن به برادران دینی از کارهایی است که در اسلام مورد تأکید قرار گرفته و برای آن اجر و پاداش فراوانی قرار داده شده است. اما متن موجود در پرسش، تلفیق و خلط دو روایتی است که هر کدام دارای خاستگاه مخصوص به خود ...
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
889083 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
774103 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
747592 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
668643 Practical 1390/07/12نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
653299 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
645405 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
592013 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
578761 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
562492 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
-
اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
562411 Laws and Jurisprudence 1387/09/23دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
- استصحاب