اصطلاحات و مدخل ها
-
تجارت ، بازرگانی
2795 سرفصلهای قرآنی
«تجارت» و «بازرگانی» در لغت و عرف مردم به انجام مبادلات و داد و ستدها با هدف به دست آوردن سود گفته میشود و نیز به فعالیتهایی که در جریان مبادله کالا و یا خدمات از مرحلهی تولید تا مرحله مصرف انجا
-
تجری ، متجری
1790 اصطلاحات فقهی - اصولی
تجرّی يعنى جرأت و بیپروايى نشاندادن در مخالفت عملی با شرع مقدس، مانند آنکه فردی معتقد باشد که کار مورد نظر او، گناه و خلاف شرع است و با
-
تجسم اعمال
5373 سرفصلهای قرآنی
«تجسم اعمال»، یا «تجسّد اعمال» و یا «تمثّل اعمال»، به معنای مجسم شدن اعمال آدمیان در روز قیامت است. معنای تجسم اعمال این است که اعمال نیک دنیایی انسان در قیامت تغییر شکل داده، به ص
-
تحدّی
4997 سرفصلهای قرآنی
«تحدّی» به معنای همآورد طلبیدن، و دعوت نمودن خصم به مبارزه و پیروزی بر دشمن است.
مراد از تحدی قرآن اين است كه قرآن، انسانها را به همآوردى خوانده و از آنان خواسته است، اگر میتوانند سوره
-
تحریف قرآن
5380 سرفصلهای قرآنی
از دیرباز، گفتوگوهای فراوانی میان مفسران، در زمینه «تحریف قرآن» وجود داشته و اکثریت دانشمندان شیعه و اهل سنت، معتقد به عدم تحریف قرآن بوده و هستند. البته تعداد اندکی از پیروان این دو گروه مهم اسل
-
تحف العقول
1948 کتابها
کتاب تحف العقول تألیف حسن بن على بن حسین بن شعبه حُرّانى حلبى معروف به «ابن شعبه حرانی»، از شخصیتهاى برجسته شیعی در قرن چهارم هجرى بوده و به عنوان یکى از ارزشمندترین تألیفات ایشان ارزیابی شده و مو
-
تخلیه روح
2225 اصطلاحات عرفانی
عرفا معتقدند که انسان در پرتو تزکیه نفس دارای این توانایی میشود که بتواند به صورت اختیاری «روح» خود را از بدن مادیاش رها کند که البته این موضوع با «مرگ» متفاوت است و چیزی شبیه «خواب» است. به این
-
تدبیر ، تدبیر منزل
3620 سرفصلهای قرآنی
«تدبیر» یکی از مشتقات ریشه «دَبَرَ» بوده و در لغت به معنای انديشيدن و عاقبتبينى در كارها و امور است، که به تنظیم و اداره کردن و مدیریت، توسعهی معنایی داده شده است. مقصود از اصطلاح «تدبیر منزل» نی
-
ترتیل
1805 سرفصلهای قرآنی
«ترتیل» از ریشه «رَتَل»، به معنای منظم و استوار كردن آمده است. مراد از «ترتیل قرآن» با توجه به معناى لغوى این كلمه، آن است كه همانگونه که قرآن به تدریج و آرام آرام بر قلب پیامبر(ص) نازل شده، با آر
-
تسبیح
16873 سرفصلهای قرآنی
در قرآن کریم بارها خداوند «تسبیح» شده و به افراد باایمان نیز توصیه شده تا به «تسبیح» خداوند بپردازند.
«تسبیح» به معنای منزه و مبرا و پاک و مقدّس دانستن خداوند است، از هرنقص و از هر نیاز و ا
-
تسبیحات اربعه
4776 اصطلاحات فقهی - اصولی
تسبیح به معنای منزه و پاک و مقدّس دانستن خداوند است که ذکرهای متفاوتی برای آن وجود دارد. یکی از این ذکرها «تسبیحات اربعه» بوده و شامل چهار ذکری است که در نمازهای روز
-
تسبیحات فاطمه زهرا(س)
2582 اصطلاحات فقهی - اصولی
ذکرهای متنوعی برای تسبیح خداوند وجود دارد و تسبیحات حضرت فاطمه زهرا(س) از برجستهترین آنهاست که
-
تسلسل، برهان تسلسل
5274 طبقهبندی نشده
«تسلسل» در لغت به معنای روان شدن آب و هر امری است که وجود آن موقوف به وجود دیگری باشد.
تسلسل در اصطلاح فلسفه، یعنی ترتب و ادامۀ سلسلۀ علت و معلول تا بینهایت. به عبارت دیگر
-
تسمع بالمعیدي خیرٌ من أن تراه.
1639 ضرب المثلها
رجوع کنید: «شنیدن کی بود مانند دیدن».
-
تصور و تصدیق
2699 اصطلاحات منطقی
«تصور» یعنی آنکه به چیزی فکر کنیم، بدون آنکه در صدد اثبات و یا نفی موضوعی باشیم، مانند تفکر به آسمان، اما «تصدیق» به معنای فکر کردن به چیزی به همراه حکم به اثبات و یا نفی میباشد، مانند آنکه «آسمان
-
تصوف
3097 اصطلاحات عرفانی
تصوف شیوه خاصی از سیر و سلوک است که در آن صوفی تلاش میکند تا با زندگی اخلاقمدارانه و زاهدانه و همراه با سختگیری بر نفس حیوانی خود و ترک دنیا و دروننگری و مراقبه، به تعالی روح خود و طی مقامات و
-
تغابن، یوم التغابن
2233 سرفصلهای قرآنی
یکی از نامهای روز قیامت در قرآن کریم، «یوم التغابن» است. در روزى که انسان نتیجه اعمالش را میبیند، «غابن» (برنده) و «مغبون» (بازنده) شناخته میشوند، روزى كه روشن میشود چه كسانى در تجارت خود در
-
تفسیر عیاشی
1884 کتابها
نام کتاب: تفسیر عیاشی مؤلف: محمد بن مسعود بن محمد عیاشی سمرقندی (متوفای 320 ق) موضوع: تفسیر قرآن + روایات
-
تفسیر قرآن ، مفسران و دانش تفسیر
7880 سرفصلهای قرآنی
واژهی «تفسير» در لغت عرب يا از «فسر» گرفته شده که برخی آن را اشتقاق و قلبی از ریشه «سفر» میدانند.
تفسیر با واژههایی مانند «ابانه، تبيين، تقلید ، پیروی
4892 سرفصلهای قرآنی«تقلید» در اصطلاح یعنی پیروی کردن از کسی بدون درخواست دلیل. تقلید از جمله موضوعات نسبی است که به حسب شرایط؛ گاه خوب و گاه بد به حساب میآید. قرآن كریم نیز به روشنی ا
- تقوا (متّقی)
37171 سرفصلهای قرآنی"تقوا" اصطلاحی قرآنی است که از دیدگاه لغتشناسی از ریشه "وقی، یقی، وقايه" استخراج شده است. «تقوی» به معناى قرار دادن خویشتن در پناهگاه است. و در اصطلاح شرع، به معناى خويشتندارى در برابر گناهان اس
- تقیه
3203 سرفصلهای قرآنی«تقیّه» در لغت به معناى پرهیز و جلوگیری از ورود ضرر و زیان است؛ و در اصطلاح، اظهار صلح و آشتى است، هرچند در باطن بر خلاف آن عمل شود.
تقیه یک نوع تاكتیک حساب شده براى حفظ نیروهاى انسانى و هد
- تکبر(کبر، استکبار، خود بزرگبینی، فخرفروشی)
15647 سرفصلهای قرآنیتنها خداست که بزرگتر از آن است که توصیف شود و هر که خود را بزرگ بپندارد، گویا خود را در میدان مبارزه با خدا قرار داده داست. «تکبر» از ریشه «کبر» به معنای خود بزرگبینی، و داشتن روحیه استکبار، یكی ا
- تمثیل
1601 اصطلاحات منطقی«تمثيل» در دانش منطق، يكى از اقسام سهگانه «حجت» است، و آن عبارت است از: «حكم كردن بر چيزى به سبب حكمى كه دربارهی امر مشابه آن كرده باشند».
مانند اينكه از حرمت شراب انگور حكم به حرمت شر
- تمسخر ، استهزاء
9514 سرفصلهای قرآنیبیشتر واژهشناسان و مفسران قرآن، استهزا را هممعنای تمسخر و سخریه میدانند. معنای این واژه آن است که کسی را تحقیر کنند و شأن و منزلت او را پایین آورند. و یا یک سخن،
- تناسخ
- تواضع
4003 اصطلاحات اخلاقی«تواضع»؛ یعنی رعایت ادب، فروتنی و افتادگی در برابر مردم و دوری از خودبینی و خودپسندی.
تواضع یکی از صفات و حالات درونی انسان است که در رفتار و کردار او نمود پیدا میکند.
یکی از رفتار
- توبه
17872 سرفصلهای قرآنی«توبه» یكی از موضوعات مهم و اساسی است كه در مكتب اسلام و دیگر ادیان آسمانی بدان توجه شده و درباره آن فراوان سخن رفته است. واژه «توبه» و مشتقات آن در قرآن هم به معنای «رجوع انسان گناهکار»، هم به مع
- توحید
13226 سرفصلهای قرآنیتوحید که از مهمترین اصول ادیان ابراهیمی است، در لغت به معنای یکی دانستن و در اصطلاح اهل کلام، یگانه دانستن و یکتا شمردن خدای متعال است. و در نقطۀ مقابل آن، شرک به خدا قرار دارد که قرآن مجید از آن
- تورات
10799 سرفصلهای قرآنی«تورات» کتاب آسمانی حضرت موسی(ع) و کتاب مقدس یهودیان میباشد که معنایش
- توسل ، وسیله
6149 سرفصلهای قرآنی«توسل» از نظر لغتشناسان عبارت است از: هر چیزی که انسان برای دستیابی به هدف خویش، با میل و رغبت به آن متوسل شود. برخی هم گفتهاند: توسّل عبارت است از: توکل
11254 سرفصلهای قرآنییکی از مفاهیم عام اشاره شده در قرآن کریم که در دانش اخلاق اسلامی به عنوان یکی از فضائل به شمار آمده است، مفهوم «توکل» میباشد که ناظر به صفتی نفسانی و بیانگر رابطها
- تهجد ، نماز شب
5356 سرفصلهای قرآنیواژهی «تهجّد» از ريشهی «هـ، ج، د» از لغات اضداد است كه در هر دو معناى متضاد «خوابیدن در شب» و «شب بيدار بودن» مورد استفاده قرار گرفته اس
- تهمت (بهتان، افترا)
14201 سرفصلهای قرآنی«افتراء» از ماده «فری» در لغت، به معنای دروغ بزرگی است که موجب تعجب شود. همچنین به معنای قذف به زنا نیز آمده است. افتراء در اصلاح به معنای از پیش خود بافتن، به دروغ به کسی چیزی نسبت دادن، و متهم س
- تین ، انجیر
2180 سرفصلهای قرآنی«تین» در لغت به معنای «انجیر»نوعی میوه است. این واژه در قرآن كریم نام نود و پنجمین سوره این کتاب مقدس نیز قرار گرفته است که در آن سوره، خد
طبقه بندی موضوعی
موضوعات جانبی
- تقوا (متّقی)
پرسش های اتفاقی
-
پیشینه نگارش مقتلنویسی شهدای کربلا از چه زمانی آغاز شد؟
8968 تاریخ 1392/11/20تکنگاری حادثهها، یک گونه از نوشتههای تاریخی است که مسلمانان در قرون نخستین برای ثبت وقایع مهم از آن بهره جستهاند. چنین نوشتههایی اغلب پیرامون روزهای پُر حادثهای است که سرنوشت تاریخی مسلمانان را دچار تحوّل میکند.[1] یکی از تلاشهای جدّی مورّخان در تدوین ...
-
چگونه خداوند در فرازهایی از قرآن، تمام خوبیها و بدیها را به خود نسبت داده، اما در فرازهای دیگری، عامل بدیها را خود انسانها میداند؟!
14591 تفسیر 1397/08/23در تفسیر و توضیح این آیات که به ظاهر ناهمخوان به نظر میآیند، نظریات مختلفی بیان شده است:«سیئه» دارای دو معنا است؛ یکی بلا و گرفتاری، و دیگری گناه و معصیت. مراد از آیاتی که بدیها را به خدا نسبت میدهند، همان بلا و گرفتاریها است، و مراد از آیاتی ...
-
از نگاه اسلام آیا میتوانیم با افراد دچار بیماریهای مسری، مانند جذام رفت و آمد داشته باشیم و یا باید از آنان دور شویم؟ آیا حلاج، روزه واجب خود را شکست و با جذامیان همغذا شد؟!
18068 درایه الحدیث 1398/03/13انواع مختلفی از بیماریهای مسری وجود دارد که در زمانهای گذشته، مواردی؛ مانند «جذام» و «وبا» شیوع بیشتری داشتند. بیماری «جذام»[1]یا خوره، ناشی از یک عامل باکتریائی بوده و گذشتگان معتقد بودند که بر اثر «سوداء» به وجود میآید و ...
-
نام درختان بهشتی
23829 اوصاف بهشت و جهنم 1396/08/11یکی از پاداشهای بهشتیان، بهرهمندی از درختان بهشتی است که در آیات و روایات، برای برخی از این درختان، نامهایی هم ذکر شده است که بیشتر آنها ناظر به تجسّم اعمال نیک انسان است. نام برخی از این درختان عبارتست از:1. طوبی براساس روایات متعدد مقصود از «طوبی» ...
-
مخلوط شدن مسح سر با خیسی صورت چه حکمی دارد؟
34573 کیفیت وضو 1392/01/14از آنجایى که مسح پاها باید با رطوبتى که از آب وضو در کف دو دست باقى مانده صورت بگیرد، لذا باید هنگام مسح سر، دست به قسمت بالاى پیشانى نرسد و با رطوبت صورت برخورد نکند تا اینکه رطوبت دست که هنگام مسح پا به آن نیاز ...
-
آیا در روایات برای بهرهگیری و استفاده از وجود خویشتن سفارشی وجود دارد؟
3706 خود آگاهی و خود فراموشی 1399/01/07معرفت نفس و خودشناسی،[1] به معنای شناخت تمام استعدادها و نیروها، برای رسیدن به کمال مورد تأکید آیات و روایات است. امام علی(ع) در این باره میفرماید: «خودشناسی سودمندترین دانشها است».[2] «زیرک کسى است که نفس خود را بشناسد و عملهاى خود را ...
-
آیا رفتار و افعال عارف میتواند بر حالت قبض یا بسط او تأثیر بگذارد؟
12596 مقام شناسی 1391/11/29قبض و بسط از مسائل محوری نزد اهل معرفت و عرفان است که در موارد مختلف به کار میبرند: در مسائل هستی شناسی میگویند: جریان آفرینش بر اساس قبض و بسط است که هستی ابتدا در حالت قبض بوده، سپس بسط پیدا کرده است.[1] ...
-
آیا شبنم باعث سرایت نجاست می شود؟
17770 Laws and Jurisprudence 1388/06/16همه مراجع می فرمایند: اگر چیز پاک به چیز نجس برسد و هر دو یا یکی از آنها به طوری تر باشد که تری یکی به دیگری برسد، چیز پاک نجس می شود.[1]و اگر تری به قدری کم باشد که به دیگری نرسد، چیزی که پاک بوده ...
-
«انا اصغر من ربی بسنتین»، «من از پروردگارم دوسال کوچکترم!»
آیا چنین عبارتی از پیامبر اسلام(ص) و یا فرد دیگری نقل شده و معنایش چیست؟
17720 درایه الحدیث 1395/11/10در منابع حدیثی، چنین روایتی وجود ندارد، اما در برخی از کتابهای عرفانی؛ مانند «نهایة البیان فى درایة الزمان» قیصری (م 751ق)، و دیگر کتب عرفانی چنین سخنی از پیامبر اکرم(ص) و یا گویندهای نامشخص، با این تعابیر نقل شده است: «أنَا أصْغَرُ مِنْ رَبّى بِسَنَتَیْن»؛
-
آیا این باور که اگر فردی روز شنبه از دنیا برود، به زودی هفت نفر از مردم آن منطقه را نیز با خود خواهد برد، دارای مستندی روایی است؟!
9524 کهنسالی و مرگ 1398/10/08آنچه در پرسش آمده نه منطبق با واقعیاتی است که در طول زمان تجربه شده و نه مستندی روایی در مورد آن وجود دارد. البته در برخی روایات، پیامدهای مثبتی برای مرگ فرد باایمان در روز شنبه[1] وجود دارد.از امام علی(ع) نقل است:
پربازدیدترین ها
-
پیامبران اولو العزم چه کسانی هستند؟ چرا اولو العزم نامیده شدند، و کتابهای آنها چه نام دارد؟ و چرا زرتشت و داوود(ع) اولو العزم نیستند؟
893175 پیامبران و کتابهای آسمانی 1387/02/31واژۀ «اولو العزم» در آیۀ 35 سورۀ احقاف آمده است. عزم به معنای حکم و شریعت است، و اولو العزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بودند. در روایات برای پیامبران اولو العزم شرایطی ذکر شده است:داشتن دعوت جهانشمول،داشتن شریعت و دین،داشتن ...
-
تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
800108 معصومین 1387/06/05شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عدهای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
-
معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
764754 حدیث 1396/06/14«لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
-
آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه میکند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت میکند؟
686630 Practical 1390/07/12نفرین در آموزههای دینی ما مسئلهای شناخته شده است، چنانکه در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان میرود». و... .منتها همانگونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
-
حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
661728 Laws and Jurisprudence 1387/05/23زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
-
عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
650281 Practical 1391/02/11عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمیکند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه میشود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
-
آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
604103 Laws and Jurisprudence 1387/12/04در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
-
فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده میشود؟
580757 نماز جمعه 1389/09/10در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سورهای از قرآن به نامش میباشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده میشود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع میشود و امام جمعه در این خطبهها باید مردم را به تقوای ...
-
طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
578163 Laws and Jurisprudence 1385/10/20پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فىالذمّه[1] بهجا آورد و پس از آن نماز قضا مىشود
-
آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
565827 جن 1386/02/01قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگیهای زیر را برای او برمیشمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...